Themanummer over criminaliteit, migratie en etniciteit - Tweede Kamer

Tijdschrift voor Criminologie 2010-05-01
52(2010)2 : 105-217
woorden van deze vraag kan wellicht meer inzicht bieden in het ontstaan en de
bestendiging van internationale criminele markt- en ontmoetingsplaatsen.
In de volgende paragrafen volgt eerst een algemene inleiding over migratie en criminaliteit
van Britten en Nederlanders in respectievelijk Nederland en Spanje. In
de paragraaf 'Data' gaan we nader in op ons bronnenmateriaal. Dat heeft betrekking
op 25 opsporingsdossiers en vier interviews. Daarna worden Britse misdaadondernemers
in Nederland nader bekeken. Daarbij zullen wij aandacht schenken
aan de kenmerken van deze expats, hun activiteiten en het belang van hun handelen.
Hetzelfde doen we voor Nederlandse misdaadondernemers in Spanje. Tot
slot volgen enkele beschouwingen over de implicaties van dit onderzoek.
Achtergrond
Tot op heden is bij transnationaal georganiseerde misdaad vooral aandacht uitgegaan
naar personen met een andere etniciteit dan de Nederlandse. Een voorbeeld
is de bestudering van mensensmokkel. Turken smokkelen Turken (Staring, 2001),
Hindoestanen smokkelen Hindoestanen (Peters, 1999), Chinezen smokkelen Chinezen
(Soudijn, 2006), en onderling wordt er ook van eikaars diensten gebruikgemaakt.
Deze wetenschappelijke onderzoeken naar mensensmokkel lijken er echter op te
wijzen dat mensensmokkelaars vaak pas via via in de misdaad terechtkomen.
Veelal zijn zij criminele hand- en spandiensten gaan verrichten na moeilijkheden
bij het vinden van legaal werk. Uitzonderingen zijn migranten die zelfstandig een
in het thuisland achtergebleven familielid geholpen hebben door deze te voorzien
van valse papieren. Maar financieel gewin komt in zulke gevallen op de tweede
plaats.
Het is echter onduidelijk in hoeverre personen doelbewust met criminele motieven
(tijdelijk of permanent) migreren. Het is immers ook mogelijk dat er mensen naar
Nederland komen met het vooropgezette plan om een specifiek smokkeltraject op
te zetten of om een al bestaand crimineel proces te verbeteren.
In de literatuur wordt vrijwel niet op migratie met criminele motieven ingegaan,
enkele uitzonderingen daargelaten. Zo sprak Sutherland in zijn The professional
thief al over de 'migratory lives' van enkele van zijn subjecten, beroepsinbrekers
die naar andere landen trokken (Sutherland, 1937). Van Joegoslavische,
Litouwse, Poolse en Russische misdadigers is bekend dat zij naar Nederland trokken
om alhier enige tijd crimineel actief te zijn alvorens weer terug te keren (zie
ook PEO, 1996a; Snel e.a., 2000; Bovenkerk, 2001; KLPD/DNR, 2005a; en het
artikel van Van Daele en Vander Beken in dit nummer). In de precursorenhandel
voor xtc bleken Chinese verdachten tijdelijk te migreren naar andere landen om
aldaar smokkeltrajecten op te zetten (Huisman, 2007). Ook in enkele biografieën
komt migratie met een crimineel motief naar voren. Te denken valt aan de Nederlandse
Bettien Martens in Colombia en de (tijdelijk) naar Nederland gemigreerde
Pakistaanse en Engelse misdaadondernemers Fouad Abbas en Curtis Warren
(Bovenkerk, 2008; De Stoop, 1998; Barnes e.a., 2008).
81