Themanummer over criminaliteit, migratie en etniciteit - Tweede Kamer

Tijdschrift voor Criminologie 2010-05-01
52(2010)2 : 105-217
waren zij vrij vermogend. Daarmee zijn zij te bestempelen als het criminele equivalent
van de 'wereldburgers' die Saskia Sassen voor ogen stond in haar global city
(Sassen, 1999; 2001). In deze globale stad onttrekken burgers zich steeds meer
aan het belang van een bepaalde natiestaat door zich internationaal te oriënteren
op arbeidsmogelijkheden, gebruik te maken van de vrijheid tot reizen en het ontplooien
van een culturele pluriformiteit. Dit alles wordt vergemakkelijkt door
moderne transport- en communicatiemiddelen. Optima forma ontstaat daarbij
een cultuur van expats, mensen die overal ter wereld kunnen neerstrijken, werken
en zich daar thuis voelen. Hoewel Sassen een legale leefwereld voor ogen stond
(die misschien slechts voor de happy few opgaat), lijkt deze ontwikkeling ook voor
het criminele milieu toepasbaar.
Data
Om de handel en wandel van criminele Britse en Nederlandse expats nader uit te
zoeken hebben wij gebruikgemaakt van 25 afgesloten opsporingsonderzoeken
van de Dienst Nationale Recherche (DNR) die dit onderwerp betreffen. Daarbij is
geen steekproef getrokken, maar is expliciet geselecteerd op de aanwezigheid van
Britse criminelen in Nederland (19 onderzoeken) en Nederlandse criminelen in
Spanje (zes onderzoeken). Deze opsporingsonderzoeken speelden zich alle tussen
2002 en 2008 af. De verdachten (per zaak variërend van vier tot meer dan twintig)
hebben uiteenlopende achtergronden: zij komen uit verschillende Britse en
Nederlandse regio's, sommigen krijgen als uitvoerder een klus in het buitenland
opgedragen, terwijl anderen als zelfstandig misdaadondernemer opereren en hun
domicilie naar het buitenland verplaatsen. Wat zij wel allen met elkaar gemeen
hebben, is dat zij de kost verdienen met de handel in allerlei soorten verdovende
middelen.
Daarnaast zijn er door de tweede auteur vier interviews afgenomen met opsporingsambtenaren.
Zij hebben ieder meer dan twintig jaar ervaring in het onderzoeken
van georganiseerde misdaad en daarbij unieke kennis opgedaan over het
fenomeen dat wij in dit artikel beschrijven. De eerste respondent werkt als strategisch
analist op criminele netwerken in de omgeving Amsterdam. De tweede doet
soortgelijk analysewerk in de regio Zuid-Nederland. De derde is liaison officer
geweest voor de Nederlandse politie in Spanje. De vierde leidde jarenlang een
opsporingsteam dat diverse onderzoeken heeft verricht naar Nederlandse en
Britse verdachten in de internationale groothandel van drugs. De vier respondenten
waren betrokken bij een of meer onderzoeken die voor dit artikel gebruikt
zijn.
Deze selectief gekozen dossiers en interviews kennen enkele beperkingen. Er ontstaat
maar een beperkt zicht op de sociale werkelijkheid. Politieonderzoek naar de
verdovende-middelenmarkt gaat immers niet in op motieven voor migratie, maar
alleen op het aantonen van strafbare feiten. Daarnaast moet er rekening mee
worden gehouden dat deze gegevens uit dossiers geen data uit een representatieve
steekproef betreffen. In plaats van kwantitatieve uitspraken is er dan ook
voor gekozen om een kwalitatieve beschrijving te geven.
83