Handboek patiëntenparticipatie in wetenschappelijk onderzoek

Er wordt om verschillende redenen wetenschappelijk onderzoek verricht op het
gebied van gezondheid. Onderzoek kan bijvoorbeeld nodig zijn om:
– de omvang van een bepaalde aandoening in kaart te brengen
– te achterhalen waardoor bepaalde ziekten worden veroorzaakt
– te zoeken naar mogelijkheden om verergering van een aandoening te
voorkomen
– nieuwe geneesmiddelen en medische behandelingen te ontwikkelen
– te bepalen wat de kosteneffectiviteit is van bepaalde behandelingen
– in te kunnen schatten welke gezondheidsbehoeften mensen over een aantal
jaren hebben
– de impact van een bepaalde ziekte op de kwaliteit van leven te meten
Onderzoek op het terrein van gezondheid beslaat het brede terrein van medische
biologie tot sociaalwetenschappelijke studies. Meerdere disciplines houden zich
ermee bezig, zoals de geneeskunde, epidemiologie en medische psychologie. Het
kan gaan om onderzoek naar de ziekte zelf (‘gezondheidsonderzoek’) of naar
praktische en beleidsmatige vraagstukken die zich voordoen in de zorg voor mensen
met een aandoening (‘gezondheidszórgonderzoek’).
1.2 Het verschijnsel onderzoek
Wetenschappelijk onderzoek kent vele definities. Wetenschappelijk onderzoek
houdt zich bezig met het verklaren van de oorzaken en gevolgen van bepaalde
verschijnselen. Ook kan het gericht zijn op het vinden van betere
onderzoeksmethoden. Globaal genomen gaat het bij het doen van onderzoek om
twee zaken:
– een hypothese of theorie bedenken op basis van bestaande gegevens
– een hypothese of theorie toetsen om vast te stellen of deze klopt
Wat zijn hypothesen en theorieën eigenlijk? Een hypothese is een veronderstelde
wetmatigheid (bijvoorbeeld: na A volgt altijd B). Vaak is zo’n hypothese gekoppeld
aan een bepaalde tijd en plaats. Een theorie is een stelsel van samenhangende
hypothesen.
Theorieën en hypothesen moeten altijd voldoen aan bepaalde criteria. Een van de
criteria is dat er vanuit de hypothese(n) voorspellingen gedaan kunnen worden die
niet met elkaar in tegenspraak zijn. Een andere voorwaarde is dat een hypothese
altijd betrekking heeft op een welomschreven omgeving.
10