Handboek patiëntenparticipatie in wetenschappelijk onderzoek

krijgen om vragen te stellen die een goede afweging mogelijk maken. Bij dit alles
gaat het niet alleen om lichamelijke schade, maar ook de emotionele, geestelijke,
sociale en morele schade.
Om die ethische aspecten te kunnen waarborgen, gelden onder meer de volgende
afspraken:
– De patiënt geeft schriftelijk toestemming en wordt daar pas om gevraagd
als hij schriftelijke informatie heeft gekregen over het onderzoek, zoals het
doel, de vertrouwelijkheid waarmee met informatie wordt omgesprongen
en de anonimiteit.
– Deelnemers van het onderzoek moet worden verteld wat het onderzoek
inhoudt met het oog op risico’s, ongemakken, procedures en opbrengsten.
– Deelnemers moeten weten dat zij elk moment en om welke reden dan ook
uit het onderzoek kunnen stappen.
– Onderzoekers horen op alle vragen van de deelnemers een antwoord te
geven.
Niet al het onderzoek is vooraf door een onafhankelijke commissie getoetst op
ethische aspecten of op de integriteit van de onderzoeker. Dat geldt namelijk alleen
voor onderzoek waarbij mensen direct betrokken zijn. Bovendien is er ook niet zoiets
als dé medisch-ethische commissie. Organisaties als ziekenhuizen en universiteiten
hebben hun eigen commissie die naar eigen inzicht beslissingen neemt. Twijfel je
aan de legitimiteit van een onderzoeksvoorstel? Ga dan na of het is getoetst en door
wie. Vraag wat daar uitgekomen is en verzoek zo nodig om het toesturen van het
rapport of de notulen. Het gaat er hier om of je zelf op basis van de overwegingen
van de commissie voldoende legitimiteit vindt om het onderzoek te steunen.
Hoe dan ook zul je er rekening mee moeten houden dat het ethische aspect
gedurende het hele traject aandacht behoeft. Ethische vraagstukken kunnen zich
immers voordoen in elk stadium van onderzoek. Signaleer als er zaken ethisch niet
kloppen en kaart dat aan.
50
Negatief
De medisch-ethische commissie van een ziekenhuis moest een oordeel geven
over een onderzoek naar een nieuwe pil voor patiënten met een bepaalde
aandoening. Het ging erom 24 patiënten uit de ziekenhuispraktijk het middel
voor te schrijven voor onderzoek. De commissie oordeelde om meerdere
redenen negatief. Zo viel op dat in de patiënteninformatie weliswaar de