Advies Sociale vorming en sociale netwerken in het ... - Onderwijsraad

2 Ouders, opvoeding en school
Ouders zijn als eerste verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kinderen. Het onderwijs
is medeopvoeder. Maar thuis gaan dingen er vaak anders aan toe dan op school. Hoe
voeden ouders in Nederland hun kinderen op? Wat doet de school aan sociale vorming?
Komen de ideeën en opvoedingspraktijken van ouders overeen met die van de school? Hoe
verloopt het contact tussen ouders en scholen?
Hedendaagse ouders geven vaak aan, opvoeden moeilijk te vinden. Het is niet voor alle
ouders even duidelijk welk opvoedgedrag in de plaats kan komen voor traditionele ideeen
en praktijken. Veel leraren hebben kritiek op de opvoeding door ouders. Zo geeft
één studie aan dat 70% van leraren in het vmbo (voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs)
kritisch is over de opvoeding thuis. 14 Zij vinden dat ouders meer aandacht
moeten besteden aan de cognitieve en affectieve kant van de opvoeding, aan persoonlijkheidsontwikkeling
en aan de ontwikkeling van sociaal gevoel. 15 Kortom: momenteel
lijkt er soms een wat gespannen relatie te zijn tussen ouders en scholen. Ouders maken
zich zorgen over lesuitval op school, gebrek aan individuele aandacht voor hun kind en
gedragsproblemen van leerlingen. 16 Zij vinden soms dat scholen niet naar hen luisteren
en dat ze tegen gesloten deuren oplopen. Aan de andere kant vinden veel scholen dat
ouders niet goed opvoeden en dat zij met de gevolgen hiervan te maken krijgen. Leraren
geven aan dat zij meer aandacht moeten geven aan opvoedende taken. 17 Soms hebben
ze te maken met agressieve ouders die hun rechten claimen en bedreigend zijn voor de
school. 18 Dit alles maakt het van cruciaal belang dat het onderwijs en ouders van elkaar
weten hoe zij omgaan met opvoeding en dat scholen en ouders met elkaar in contact
komen en samenwerken. Momenteel is deze samenwerking vaak nog verre van ideaal.
70% van de leraren en ouders vindt, dat zij meer en beter moeten samenwerken als het
gaat om opvoedingstaken. 19
Hoe voeden hedendaagse ouders hun kinderen op? Hoe geven scholen vorm aan sociale
vorming? Hoe is de verdeling in opvoedende taken tussen ouders en school? Hoe verloopt
het contact tussen ouders en scholen? Dit zijn de vragen die in het voorliggend
hoofdstuk centraal staan.
2.1 Het moderne gezin: gelijkwaardige relaties en onderhandeling
Gezinnen zijn in de afgelopen decennia kleiner en welvarender geworden. Er bestaat een
variatie aan familie- en gezinsstructuren, etnische achtergronden en leefstijlen. De traditionele
rolverdeling tussen man en vrouw heeft plaatsgemaakt voor een meer evenredige
verdeling van zorg en werk. Tegelijkertijd is er in de samenleving een grote groep laagopgeleide
(soms alleenstaande) ouders, die van lage inkomens rond moet komen. Het
moderne gezin is gedemocratiseerd. Machtsverschillen zijn kleiner geworden, zowel tussen
ouders onderling als tussen ouders en kinderen. Persoonlijke ontwikkeling en eman-
20 Onderwijsraad, juli 2005