Advies Sociale vorming en sociale netwerken in het ... - Onderwijsraad

Jongeren als gesprekspartner
De jongeren waarmee gesproken is, geven stuk voor stuk aan dat zij zich te weinig serieus
genomen voelen op school. Zoals één leerling het zegt: “Ze praten hier niet mét je,
maar tegen je”. De raad sluit aan bij onderzoekers die pleiten voor meer jeugdparticipatie
en het serieus luisteren naar en praten met jongeren. 132 Hierbij is met name voor leraren
een taak weggelegd. De leraar moet hiertoe beschikken over voldoende kennis van
de sociale wereld van jongeren. Deze kennis zou hij via de lerarenopleiding moeten krijgen,
maar ook door steeds in gesprek te blijven met de jongeren over hun leefwereld en
zelfs door bijvoorbeeld eens een kijkje te nemen in de digitale leefwereld van jongeren
op internet.
Gezamenlijke activiteiten in en buiten de les
Jongeren in het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs geven aan,
dat de school voldoende gezamenlijke activiteiten zou moeten organiseren. Het gaat
om extra-curriculaire activiteiten: trefmomenten zoals feesten, groepsavonden en sporten;
gezamenlijke activiteiten zoals projecten, reizen en kamperen; en activiteiten zoals
een kopje thee tijdens de les, samen picknicken in het park, samen eten en drinken.
Ook vinden veel leerlingen dat leraren meer aan groepswerk zouden kunnen doen tijdens
het onderwijs. Leraren zouden hiervoor didactische werkvormen kunnen kiezen die
samenwerking en discussie bevorderen in de klas en tussen klassen. Door invloed uit te
oefenen op de samenstelling van de groepen, kan de leraar gewenste (bijvoorbeeld interetnische)
ontmoetingen tussen leerlingen tot stand brengen. Zoals de leerlingen zeggen:
als je samenwerkt, leer je goed met elkaar om te gaan en van elkaars talenten gebruik te
maken. Dat zorgt voor een goede sfeer.
Samen dingen doen
“Het is hier les-les-les, we doen helemaal niets samen. Bijvoorbeeld als je terugkomt
van de stage, dan kan je niet eens met elkaar praten, het is gelijk les en dit is het
huiswerk. Je bent de hele dag met elkaar maar eigenlijk is het zonder elkaar.”
Bron: Stichting WESP, 2005 – Citaat leerlingenpanel
Begeleiding door leeftijdgenoten (peer coaching)
Naast gezamenlijke activiteiten kan het onderwijs vormen van begeleiding in gang zetten,
waarbij jongeren elkaar ondersteunen en zo sociaal kapitaal opbouwen. In hoofdstuk
3 zijn verschillende vormen aan de orde geweest. Het kan gaan om oudere leerlingen
die de school koppelt aan jongere, om leerlingen van dezelfde etnische achtergrond
die elkaar bijstaan en om jongeren als vertrouwenspersoon, supervisor of conflictbemiddelaar.
Verwacht mag worden dat de peer methode de socialisatie van jongeren ondersteunt
en hen meer zelfvertrouwen geeft. De precieze doelen en effecten zijn nog niet
in kaart gebracht. Evaluatieonderzoek is gewenst. De overheid zou hierbij het voortouw
kunnen nemen. 133
Begeleiding door volwassenen (mentorschap)
Momenteel zijn er uiteenlopende initiatieven van particulieren, bedrijfsleven en instellingen
(zoals het hoger onderwijs) om leerlingen in het voortgezet onderwijs en het
Sociale vorming en sociale netwerken in het onderwijs
59