Advies Sociale vorming en sociale netwerken in het ... - Onderwijsraad

waarbinnen alle leerlingen alle leraren kennen en omgekeerd. In het najaar van 2005
brengt de raad advies uit over schaalgrootte in het onderwijs, waarin hij verder in zal
gaan op de kwestie kleinschaligheid binnen grootschaligheid. 137
Leerdorpen
Het Koning Willem I College in Den Bosch werkt aan een nieuwe campus met ‘leerdorpen’
van circa driehonderd leerlingen. Voor de helft van de tijd vertoeven de leerlingen
in een vaste groep (dit is ook erg belangrijk voor identiteitsvorming), voor de
andere helft bevinden zij zich in wisselende samenstellingen in ateliers en bedrijfsomgevingen.
Bron: mondelinge informatie mevrouw Moerman - Van Heel, plaatsvervangend voorzitter college van bestuur Koning Willem
I College in Den Bosch
Inzicht verkrijgen in de sociale leefwereld van de leerlingen
Veel leraren weten momenteel niet goed wat ze aan moeten met de uiteenlopende leefwerelden
van jongeren, met jeugdculturen, straattaal, de digitale leefwereld, groepsvorming
en problemen die daaruit voortkomen. Om grip te krijgen op de leefwereld van
jongeren dient de leraar er allereerst voldoende kennis van en begrip voor te hebben.
Hier is een taak weggelegd voor de lerarenopleiding. Naast het overdragen van kennis
zou de opleiding ook aandacht moeten besteden aan het oefenen met praktische
manieren waarop een volwassene in kan spelen op de leefwereld van jongeren en om
kan gaan met ongewenste effecten van peer groepen. Wellicht kan de lerarenopleiding
hiertoe samenwerken met een opleiding voor sociaal-pedagogische dienstverlening. Ook
kunnen scholen zelf een nascholingsaanbod op dit gebied laten verzorgen. Het gaat er
dan natuurlijk niet om leraren op te leiden tot maatschappelijk werkers, maar wel om
leraren instrumenten mee te geven waarmee ze in de praktijk wat sterker staan in de
omgang met problemen die ze tegenkomen. Daarnaast doen leraren er goed aan zichzelf
op de hoogte te houden van de leefwereld van jongeren door in gesprek te blijven
met de jongeren over hun leven, maar bijvoorbeeld ook door op internet te kijken op
sites waar jongeren met elkaar contact hebben. Een school kan kennis verzamelen door
leerlingen te bevragen over de sfeer op school en eventuele dreigende ruzies of conflicten.
Ook kunnen leerlingen ingezet worden om medeleerlingen te bevragen, of als groep
periodiek met een leraar of leerlingbegeleider te overleggen over de sfeer op school.
Leraren pakken problemen met groepsvorming gezamenlijk aan
Wanneer leraren over deze instrumenten beschikken, hebben ze ook nog een zekere
moed nodig om daadwerkelijk in te grijpen. Sommige leraren hebben volgens de leerlingen
waarmee gesproken is, de neiging problemen tussen groepen te negeren. “Als
ze brutaal doen dan mompelt een docent wat en dan draait ie zich om. Ze doen er niks
tegen.” Het niet optreden heeft soms wellicht ook te maken met het gevoel er alleen voor
te staan. Daarom is het nodig dat scholen in teamverband heldere gezamenlijke afspraken
maken over de aanpak en elkaar hier in de praktijk bij helpen. Ook leerlingen vinden
dat de school of onderwijsinstelling strenger moet optreden tegen groepen die asociaal
gedrag vertonen. Drie vwo-leerlingen geven als advies: zet de desbetreffende leerlingen
uit elkaar, zet ze (soms) buiten het lokaal alleen aan het werk, praat met de andere leraren
over een gezamenlijke aanpak en praat individueel met de leerlingen van een groep,
stuur ze desnoods van school.
Sociale vorming en sociale netwerken in het onderwijs
63