Advies Sociale vorming en sociale netwerken in het ... - Onderwijsraad

ste plaats bijdragen aan strategisch handelen (meningsvorming en reflectie op het eigen
handelen) en sociaal gevoel. Daarentegen is persoonlijkheidsontwikkeling volgens zowel
leerlingen, ouders als leraren vooral een taak van de ouders, al kunnen leraren hierin
ook een begeleidende rol vervullen. Al lijken de opvattingen van ouders en school in het
algemeen overeen te komen, het is de vraag of dit ook zo is in concrete situaties waar
het gaat om regels en gewenst gedrag.
Twee sets regels
“Veel leerlingen hebben te maken met twee sets regels: één van school en één van
thuis.”
Bron: CED Groep, 2005 - Christelijke Scholengemeenschap Het Noordik, Almelo; citaat leraar
Er is onderzoek gedaan naar wat ouders met een kind in het basisonderwijs of voortgezet
onderwijs vooral als een verantwoordelijkheid voor henzelf of voor de school
beschouwen. 58 De meeste ouders zien als gezinstaak: het bijbrengen van goede manieren,
het aanleren van gezonde leefgewoonten, het geven van seksuele voorlichting,
naschoolse opvang, aandacht voor levensbeschouwing en vorming tot evenwichtige
mensen. Het gaat daarbij dus vooral om persoonlijke en sociale vormingstaken. Bij zes
andere taken zien ouders een gezamenlijke verantwoordelijkheid: belangstelling voor
cultuur en voor milieu, respect voor andere culturen, belangstelling voor politiek, het
helpen van kinderen met psychische problemen en het leren rekening houden met anderen.
Het gaat dan om maatschappelijke vormingstaken en hulp bij individuele problemen.
Sociale vorming in het voortgezet onderwijs
De locatiedirecteur en de leraren van het Stedelijk Dalton Lyceum in Dordrecht benadrukken
dat zij socialisatie niet in aparte lessen aanbieden. Veel gebeurt ‘tussen neus
en lippen door’. Leraren spreken leerlingen tijdens lessen maar ook in de wandelgangen
aan op hun gedrag, geven het goede voorbeeld en bespreken normen en waarden
in de les. “Speciale lessen voor burgerschapsvorming bestaan wel en dragen ook
bij, maar gewoontevorming is beter. De schoolcultuur moet zo zijn dat het vormen
van leerlingen vanzelf gaat”, aldus de directeur. In het eerste jaar verzorgt de mentor
wel speciale lessen omgangsvormen en sociale vaardigheden.
Een ouder meldt desondanks dat hij graag meer zicht zou willen hebben op wat er in
de lessen gebeurt aan socialisatie. “Door de nadruk op het cognitieve en de hoge verwachtingen
is er soms weinig tijd over voor opvoeden en informele zaken en dat is
jammer.”
Bron: CED Groep, 2005 - Stedelijk Dalton Lyceum, Dordrecht
Socialisatie op de brede scholen
Brede scholen besteden doorgaans meer aandacht aan taken gericht op (moreel) opvoeden
en socialisatie dan ‘reguliere’ scholen. Brede scholen zijn vooral in het basisonderwijs
populair, maar ook in het voortgezet onderwijs wordt het concept toegepast. De
Sociale vorming en sociale netwerken in het onderwijs
27