Advies Sociale vorming en sociale netwerken in het ... - Onderwijsraad

Criminele jongens zijn populair op school
Criminele jongens tussen dertien en vijftien jaar zijn op de middelbare school
populairder dan anderen. Dat blijkt uit onderzoek onder 1.700 leerlingen in het
vmbo en de havo, uitgevoerd door het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en
Rechtshandhaving. Jongens noemen klasgenootjes met een licht delinquente achtergrond
vaker als vriend dan anderen. Zulke lichte delinquenten hebben zich bijvoorbeeld
schuldig gemaakt aan vernieling, kleine winkeldiefstal of geweld. Ze zijn
vermoedelijk populairder omdat ze meer lef hebben. Ook hebben ze meer vrienden
omdat ze dankzij diefstal vaak meer geld of spullen hebben.
Niet-criminele jongens zijn vaak minder populair. Datzelfde geldt opvallend genoeg
voor jongeren die al zware delicten achter hun naam hebben, zoals gewapende overvallen
of autodiefstal. Zij blijken volgens het onderzoek voor veel leeftijdsgenoten
juist ‘te raar of te riskant’ om als vriend te hebben. Onder meisjes blijkt crimineel
gedrag weinig invloed te hebben op populariteit.
Bron: Algemeen Dagblad, 11 februari 2005
Jeugdcriminaliteit kent grofweg drie fases of vormen. Kickgedrag is de eerste. Dit hangt
sterk samen met leeftijd. Delinquent gedrag hoort er dan bij om te laten zien dat je als
jongere iets durft en meetelt. Het werkt vaak statusverhogend. Ook verveling, spanning,
imponeergedrag op meisjes en sensatiezucht spelen een rol. 110
Rappers als rolmodel
“De jongens spiegelen zich teveel aan rappers, die te koop lopen met een fantasieleven
van rijkdom (bling bling) waarvoor niet gewerkt hoeft te worden.”
Bron: De Telegraaf, 8 maart 2005
De tweede fase is ernstiger. Jongeren kunnen dan aangeduid worden als veelplegers, de
harde kern of meelopers. Het gaat hier deels om verschillende groepen: hardekernjongeren
bereiden criminele activiteiten goed voor, terwijl meelopers gelegenheidsmomenten
zoeken. Hardekernjongeren hebben een zwakkere sociale binding met ouders en leraren
en een sterke binding met leeftijdgenoten. Hun thuissituatie is niet riant. Gedrags- en
persoonlijkheidsproblemen vormen waarschijnlijk een belangrijke verklaring voor de
delinquentie. De (criminele) vriendengroep is doorgaans stabiel en hecht van samenstelling.
Slechts een klein deel van de jongeren ‘bereikt’ de derde fase: die van psychopathologische
jeugddelinquent. Over deze extreem criminele groep is niet veel bekend.
Ferwerda onderscheidt drie soorten groepen die op straat zichtbaar zijn:
• (1) Hinderlijke groepen: omvang tussen 10 en 20 jongeren, tussen 13 en 16,
overwegend Nederlands, vmbo-niveau, stabiel van samenstelling, bestaan circa
2,5 jaar; redelijk veel contacten buiten de groep. Activiteiten: rondhangen, uitschelden
winkelend publiek, overtreden verkeersregels.
Sociale vorming en sociale netwerken in het onderwijs
45