Advies Sociale vorming en sociale netwerken in het ... - Onderwijsraad

concludeert dat op 21 van 25 bezochte scholen er sprake is van redelijk tot goede interculturele
verhoudingen tussen leerlingen. Op vier scholen is het beeld minder positief.
Interculturele spanningen op vier scholen in Amsterdam
Op twee mbo-locaties zijn de verhoudingen minder goed geworden doordat Marokkaanse
jongens radicale uitlatingen doen, waardoor zij in conflict zijn gekomen met
leerlingen uit andere groepen. Op één havo-vwo-afdeling zijn de verhoudingen kortstondig
verscherpt, doordat streng gelovige Marokkaanse meisjes probeerden om
islamitische regels op te leggen aan minder of niet gelovige Marokkaanse en autochtone
meisjes. Op één school voor praktijkonderwijs is ten slotte sprake van een dominante
groep Surinaams en Antilliaanse meisjes die verbaal niet sterke of in uiterlijk
afwijkende meisjes pesten of buiten sluiten, wat op dit moment ten koste gaat van de
autochtone meisjes.
Het onderzoek vermeldt verder dat Marokkaanse jongens op het praktijkonderwijs,
het vmbo en het mbo in Amsterdam steeds vaker intolerante uitlatingen doen over
onder andere homoseksuelen, te moderne vrouwen, niet gelovigen, en dat deze uitlatingen
soms ook persoonlijk gericht zijn tegen leerlingen of leraren.
Bron: Gemeente Amsterdam, 2005
Ander onderzoek laat zien dat tweederde van de jongeren tussen twaalf en achttien
jaar zich wel eens schuldig gemaakt heeft aan het plegen van ten minste één strafbaar
feit. 105 Het betreft vooral jongens, maar het aandeel meisjes stijgt iets (vooral winkeldiefstal).
Driekwart van de jeugdcriminaliteit vindt plaats in groepen. 106 Welke relatie
bestaat er tussen crimineel gedrag en groepsvorming? Hierover zijn twee theorieën in
omloop. De sociale-controletheorie veronderstelt dat individuen die sociaal sterk gebonden
zijn, zich niet snel delinquent zullen gedragen omdat zij het risico lopen om bindingen
met mensen die zich wel aan de regels te houden te verliezen. 107 Wanneer jongeren
weinig relaties hebben, hebben zij ook weinig te verliezen en is de kans op delinquent
gedrag groter. Maar wat als jongeren veel sociale relaties hebben met personen die zelf
antisociaal gedrag vertonen? De differentiële-associatietheorie veronderstelt dat individuen
crimineel gedrag leren via interactie binnen sociale groepen. 108 Deze groepen kunnen
variëren in frequentie, duur, prioriteit en intensiteit. Bij jeugdcriminaliteit die zich
in groepen afspeelt, lijkt hiervan sprake te zijn. In dat verband is het zorgelijk dat criminele
jongens relatief populair op school zijn. Jongeren beschouwen niet-criminele
jongens vaker als ‘doetjes’. 109 Kassenberg noemt deze groep in haar studie raddraaiers.
Deze categorie voelt zich nauwelijks verbonden met de school als sociale gemeenschap
en ervaart weinig solidariteit in de klas. Raddraaiers plegen kleine delicten. Ze ontvangen
wel bewondering van klasgenoten, maar kunnen verder op weinig goedkeuring van
andere leerlingen en leraren rekenen. Ze zijn erg zeker over hun uiterlijk en hun sportieve
prestaties.
44 Onderwijsraad, juli 2005