Advies Sociale vorming en sociale netwerken in het ... - Onderwijsraad

Voor elkaar opkomen
“Vrienden van één groep komen voor elkaar op. Als er iemand uit de groep ruzie heeft
met iemand dan heb je meteen met de hele groep een beetje ruzie.”
“Ze zorgen voor overlast, maar vooral als ze met twee of meer zijn: in hun eentje durven
ze niet.”
“Als ze in hun eentje wat doen, dan doen ze het stiekem. En altijd een mindere, bijvoorbeeld
een brugger in elkaar slaan. Maar als ze zien dat ik het zie, dan gaat ie
gauw weg. Maar ik durf alleen als hij in z’n eentje is.”
“Iemand die een beetje normaal is, is bang voor ze.”
“Die ga je uit de weg.”
Bron: Stichting WESP, 2005 - citaten uit leerlingenpanel
De jongeren in de panels geven ook aan, dat er vaak maar een paar groepsleiders zijn.
Zonder die leiders durven de meeste leerlingen niet zo veel en zijn de negatieve effecten
van groepsvorming veel beperkter. De mate waarin groepsvorming een rol van betekenis
speelt, hangt vermoedelijk samen met het schooltype en de leerlingensamenstelling.
Grootste mond
“Als de leider van een groep er niet is, is het anders. Dan hebben ze geen zelfvertrouwen
meer. Degenen met de grootste mond lopen gewoon mee.”
“Als de leider er niet is, zijn ze normaal.”
Bron: Stichting WESP, 2005 - citaten uit leerlingenpanel
Vriendengroepen en jeugdcultuur op school
Groepsvorming op school is vooral zichtbaar in pauzes, bij buitenschoolse activiteiten
en op schoolfeestjes. Jongeren omzeilen soms de negatieve aspecten van groepsvorming
door op school alleen functioneel contact met andere groepen te hebben. Een recent
onderzoek naar de interculturele verhoudingen op de scholen voor voortgezet onderwijs
en middelbaar beroepsonderwijs in Amsterdam laat bijvoorbeeld (onder andere) zien,
dat er in pauzes en na schooltijd weinig menging is van etnische groepen. Contacten tussen
kinderen en jongeren vinden vooral plaats binnen de eigen kring. Docenten geven
aan, dat deze groepsvorming niet gepaard gaat met spanningen, maar voorkomt uit
‘gedeelde interesses’. 95 Wanneer er wel intercultureel contact is tussen leerlingen, leidt
dat niet automatisch tot wederzijds begrip en vriendschap. Groepen beoordelen leden
van andere groepen in de eerste plaats als onderdeel van de groep, op basis van heersende
vooroordelen. 96 De groepsvorming overstijgt meestal de klassen waartoe de scholieren
behoren.
Sociale vorming en sociale netwerken in het onderwijs
39