Advies Sociale vorming en sociale netwerken in het ... - Onderwijsraad

vinden idealiter plaats in een context waarin leraren en leerlingen zich veilig voelen. De
schoolleiding steunt leraren bij problemen met andersdenkende leerlingen en leraren
staan elkaar bij. Wanneer een leerling (of ouder) over de grens van het aanvaardbare
dreigt te gaan, moet de school natuurlijk een beroep kunnen doen op de politie of andere
instanties.
Aanbeveling
De raad is van mening dat de minister aandacht moet agenderen voor de sociale leefwereld
van jongeren en de morele opvoeding op school in haar overleg met lerarenorganisaties,
schoolbesturen, lerarenopleidingen, intermediaire organisaties en andere partners
uit het veld.
4.5 Deelvraag 4: wat kan de overheid doen?
Verdere invulling wettelijke kaders
Scholen kunnen straks zelf bepalen hoe zij invulling geven aan de nieuwe wettelijke
doelbepaling omtrent burgerschapsvorming en sociale integratie. De verwachte wetswijziging
maakt evenwel niet duidelijk wat de samenleving minimaal verwacht van elke
school. Aandacht voor de grote waarden en beginselen van de democratische rechtsstaat
is van groot belang; aandacht voor kleine deugden als inlevingsvermogen, respect
voor de mening van anderen en omgangsvormen is een goede voorbereiding. In het parlementair
debat over het wetsvoorstel kunnen deze verwachtingen nader aan de orde
worden gesteld, zodat scholen een zekere richtsnoer hebben bij de invulling van burgerschap
en sociale integratie.
Scholen die te kampen hebben met problemen die terug te voeren zijn op een gebrekkige
sociale vorming of met problemen tussen sociale groepen, kunnen ervoor kiezen
meer te doen dan het (wettelijk) minimum. Het gaat dan deels om initiatieven die hierboven
genoemd zijn: de dialoog aangaan, problemen bespreken – ook als die zich buiten
de schoolcontext afspelen – en omgangsregels hanteren. Een school kan ook een stapje
verder gaan en leerlingen die meer opvoedende structuur nodig hebben, in een speciale
groep met extra begeleiding plaatsen. Deze plaatsing kan zelfs een voorwaarde zijn voor
de inschrijving op school. Scholen hebben hiervoor voldoende ruimte in de wet, maar
zijn misschien niet allemaal op de hoogte van de mogelijkheden. De raad adviseert de
minister om de verschillende, wettelijke en praktische, mogelijkheden die scholen hebben
om de opvoedingstaak te versterken, systematisch te beschrijven. Vervolgens kan
de minister scholen expliciet hierover informeren. Onderdeel hiervan zijn bijvoorbeeld
de mogelijkheden van een uitgebreider leerlingenstatuut of van ouder-schoolcontracten
waarin afspraken worden vastgelegd. Ook de (juridische) vraag of ouderlijke bevoegdheden
in sommige gevallen door school kunnen worden overgenomen, zou hierin aan
bod moeten komen.
Drie nieuwe ontwikkelingen aanjagen en evalueren
In dit advies zijn verschillende manieren beschreven waarop scholen beter kunnen inspelen
op de sociale leefwereld van jongeren. De minister zou pilot-projecten kunnen uitzetten
om te exploreren hoe vorm gegeven kan worden aan de verschillende manieren
en welk effect verwacht kan worden van deze mogelijkheden. Het gaat ten eerste om
het effect van verschillende vormen van peer coaching en mentorschap. Zowel de peer
66 Onderwijsraad, juli 2005