Kan Stress verminderen door het toepassen van hartcoherentie

2 THEORETISCHE ACHTERGRONDEN VAN STRESS
2.1 Definitie van stress en de stressrespons
Er zijn veel verschillende wetenschappelijke en populaire definities van stress in omloop. Twee
veelvuldig voorkomende omschrijvingen in de literatuur zijn:
• ’Stress is een non-specifieke respons van het lichaam op alles wat van het lichaam gevraagd
wordt’ (Selye, 1956);
• ‘Stress is een respons op een bedreiging van de homeostase of van het leven in een organisme’
(Holger et al., 2004).
In deze beide definities samen wordt stress eigenlijk gezien als de responsreactie van het lichaam (Selye)
op een bedreigde evenwichtssituatie (Holger) van onderdelen van een organisme of zelfs van het hele
organisme.
Een evenwichtssituatie kent twee grenzen. Binnen deze grenzen is het systeem in balans en
zelfregulerend en buiten deze grenzen is het systeem uit balans en hulpbehoevend. Een zelfregulerend
systeem beschikt over de informatie en de mechanismen om de processen aan te sturen, die alle
verschillende lichaamsvariabelen binnen de voor hen specifieke evenwichtsgrenzen moeten houden.
Deze zelfregulatie wordt homeostase genoemd (Canon, 1929) en kan worden gezien als de resultante
van deels via het DNA overgeërfde en deels aangeleerde aanpassingsprocessen, die tot een
evenwichtssituatie leiden. Sommige evenwichtstoestanden hebben betrekking op slechts één proces en
worden de lagere functies van het lichaam genoemd. Een voorbeeld hiervan is het op peil houden van het
zuurstofniveau in een hersencel (overgeërfd). Hogere functies zijn opgebouwd uit meerdere processen,
waar de gezamenlijke evenwichtstoestand gevormd wordt door de onderlinge afstemming tussen al deze
processen. Een voorbeeld hiervan is aangepast gedrag (aangeleerd).
In dit onderzoek wordt de mens gezien als een dynamisch systeem, dat in continue wisselwerking
staat met de voortdurend veranderende omgeving. Zodra de wisselwerking tussen een onderdeel van het
systeem en de omgeving niet door het zelfregulerende vermogen binnen de evenwichtsgrenzen
gehouden kan worden, raakt het systeem uit evenwicht en ontstaat een spanningstoestand. Door deze
spanningstoestand wordt de stressrespons automatisch in gang gezet, waardoor energie, motivatie en
hulpmiddelen gegenereerd kunnen worden om een nieuwe evenwichtssituatie te vinden, op celniveau tot
en met cognitief niveau.
In dit onderzoek wordt stress gedefinieerd als de spanningstoestand, die ontstaat als een systeem
uit evenwicht is. Naar het achterliggende aansturingmechanisme van deze spanningstoestand kan alleen
maar gegist worden. Vanuit evolutionair oogpunt is de wens naar het voortbestaan van de soort een
12