Kan Stress verminderen door het toepassen van hartcoherentie

SAMENVATTING
In dit onderzoek wordt de mens gezien als een dynamisch systeem, dat functioneert in
voortdurend veranderende omstandigheden en streeft naar evenwicht. Binnen de grenzen van een
evenwichtstoestand kan het zelfregulerend vermogen de mens in evenwicht houden, maar als de balans
door nieuwe of ‘bedreigende’ omstandigheden verstoord raakt, moet een aanpassingsstrategie ontwikkeld
en uitgevoerd worden voor herstel van het evenwicht. Deze toestand van onbalans wordt ‘stress’
genoemd en kan zowel op laag (cel) als hoog functioneel niveau (gedrag) plaatsvinden. Stress op hoger
niveau wordt gesignaleerd in de hersenen, die vrijwel direct het fysiologisch systeem aansturen voor
ondersteuning bij de ontwikkeling en uitvoering van aanpassingsprocessen. Deze fysiologische
ondersteuning wordt ‘arousal’ genoemd en heeft specifieke kenmerken op het gebied van hormonen,
autonome zenuwstelsel, hersenactiviteit en onderlinge synchronisatie van fysiologische ritmes.
Stress kan resulteren in een aanpassingsproces, waarbij de onderlinge afstemming tussen de
betrokken onderdelen in de richting van een nieuw evenwicht gaat (approachtoestand), maar het kan ook
leiden tot een chaotisch proces, waarbij geen evenwicht wordt bereikt (avoidancetoestand). De populaire
benaming ‘stress’ (langdurig gebrek aan evenwicht) heeft betrekking op de avoidancetoestand en een
vermindering van deze ‘stress’ kan bereikt worden door een toestandsverandering in de richting van
‘approach’.
De approach- of avoidance toestand is van invloed op veel verschillende gebieden, waaronder het
fysiologische, lichamelijke, emotionele, cognitieve en gedragsdomein. Door de onderlinge relaties kan een
toestandsverandering in principe op al deze gebieden afzonderlijk in gang gezet worden.
Op fysiologisch gebied zou dit onder andere kunnen door de onderlinge synchronisatie van de
ritmes tussen belangrijke fysiologische systemen te vergroten. Van deze systemen, waaronder het
cardiovasculaire systeem van hart en bloedsomloop, wordt verondersteld dat in evenwicht vaak een
synchroon 10 seconden ritme aanwezig is. Omdat het ademhalingsritme een directe invloed heeft op het
hartritme, kan een ademhalingscyclus met een 10 seconden ritme een verhoogde synchronisatie in het
fysiologische systeem in gang zetten in de richting van meer evenwicht via het hartritme. De grotere
regelmaat in de variatie van dit hartritme wordt ‘hartcoherentie’ genoemd en is gerelateerd aan de
approachtoestand.
In dit onderzoek wordt een training gegeven om de hartcoherentie, die opgeroepen wordt met de
ademhaling in een ritme van ongeveer 10 seconden, in te kunnen zetten voor stressvermindering. Het
onderzoek heeft tot doel om het effect van deze vorm van stressvermindering te onderzoeken op het
gebied van de fysiologische ritmes, het autonome zenuwstelsel, de hersenactiviteit en de lichamelijke,
emotionele en cognitieve aspecten van stress.
Veertien langdurig gestresste moeders van ADHD-, PDD-NOS-, autistische of andere onrustige
kinderen hebben zich voor het onderzoek aangemeld. Alle moeders hebben een oefensessie met de
biofeedbackmethode ‘Freeze Framer’ van HeartMath gevolgd om hartcoherentie te verhogen met behulp
4