Kan Stress verminderen door het toepassen van hartcoherentie

INFORMATIEMATERIAAL
Om stress te doorbreken kan ingehaakt worden op één of meerdere van deze aspecten. In dit onderzoek
is gekozen om de doorbraak te zoeken op het niveau van de lichamelijke aspecten.
Voordat ik wat dieper inga op specifieke stressreacties, maak ik allereerst een onderscheid tussen stress
in direct bedreigende situaties en stress onder omstandigheden, die voortduren en waar geen directe
oplossing voor is. Een voorbeeld van de eerste categorie is een uitslaande brand en een voorbeeld van
de tweede categorie is je eigen situatie, waaruit je niet gemakkelijk kan ontsnappen.
Stress in direct bedreigende situaties is eigenlijk een overlevings- en aanpassingsmechanisme van de
mens, dat van nature bij iedereen aanwezig is. In bedreigende situaties is het maar goed dat je dit hebt.
Het helpt bij het vinden van een nieuwe evenwichtssituatie, die weer rust en ontspanning kan geven.
Stressreacties zijn evolutionair ontwikkeld en genetisch ingebouwd om het gehele menselijke systeem in
onevenwichtige situaties efficiënt te laten functioneren. Er zijn zowel lichamelijke, emotionele als
cognitieve reacties.
Lichamelijke reacties bestaan onder andere uit een verhoging van de hartslag, de
ademhalingsfrequentie en de bloeddruk. Het spijsverteringssysteem gaat tijdelijk op een laag pitje
functioneren, evenals het immuunsysteem. In plaats daarvan gaat de energie naar de spieren voor een
eventuele ‘aanvals- of vluchtreactie’. Belangrijke hormonen die bij stress een rol spelen zijn adrenaline en
cortisol. Ze zijn onder andere belangrijk voor het vrijmaken van extra energie.
Cognitieve reacties bestaan onder andere uit een vergrote alertheid voor bedreigende aspecten
en een hogere mate van impulsiviteit. Dit is in bedreigende situaties gunstig, want het is niet handig om de
aandacht te laten afdwalen naar niet ter zake doende aspecten of om langdurig na te denken over de
voor- en nadelen van eventueel bedachte oplossingen. Het moet doelgericht en direct opgelost worden.
Alertheid en impulsiviteit zijn belangrijke hulpmiddelen in een bedreigende situatie.
Emotionele reacties kunnen ondergebracht worden in de categorie ‘vermijdingsemoties’. Dit zijn
emoties, waarbij je de oorzaak van de stress uit de weg wilt gaan. Boosheid en angst horen hierbij en
kunnen de motivatie vormen voor de ‘aanvals- of vluchtreacties’. Deze reacties hebben al vele positieve
diensten bewezen in bedreigende situaties.
Stress onder omstandigheden, waarvoor geen directe oplossing bestaat, geeft eigenlijk dezelfde reacties
als hierboven beschreven. Maar de stressreacties blijven voortduren doordat de situatie niet verandert en
de energie raakt geleidelijk op, evenals de hoop op een oplossing.
Een aantal lichamelijke verschijnselen herken je waarschijnlijk bij jezelf, zoals een verhoogde
hartslag en ademhaling, gespannen spieren, een ‘klomp’ in de maag of verminderde weerstand.
Daarnaast kan het tekort aan energie leiden tot zware vermoeidheid, verlies van initiatief en een futloos
gevoel.
Op cognitief gebied kunnen geheugen en concentratie verminderen, is het moeilijk om de
aandacht te switchen van de negatieve naar de positieve dingen. Bovendien kan alertheid toenemen voor
onrust veroorzakende signalen en winnen de emotionele impulsen het nogal eens van de weloverwogen
gedachten. Vaak wordt een verlies van controle ervaren.
Emoties bestaan voornamelijk uit verdriet, angst of irritatie. Controle verlies geeft een machteloos
gevoel en de bewustwording van emoties, gedachten en impulsen kan een schuldgevoel geven.
Waarom een biofeedbackmethode als training
In het woord ‘biofeedback’ heeft ‘bio’ te maken met de lichamelijke reactie en ‘feedback’ met de
bewustwording daarvan. Biofeedback is een methode waarbij lichamelijke reacties op veranderende
toestanden direct inzichtelijk worden gemaakt. Door bewustwording en sturing van de lichamelijke
reacties kan naar een gewenste toestand worden toegewerkt. Positieve resultaten werken hierbij
stimulerend en motiverend.
In dit onderzoek is om een aantal redenen gekozen voor een biofeedbackmethode. Het is een relatief
snelle, eenvoudige, actieve, lichamelijk gerichte methode, die direct inzicht geeft in je toestand en de
aandacht bij je capaciteiten en controle brengt. De geleerde regulatie van je toestand kun je makkelijk
thuis oefenen en het is altijd en overal toepasbaar.
BIJLAGE WERVING, INFORMATIE EN GEGEVENS DEELNEMERS