Kan Stress verminderen door het toepassen van hartcoherentie

2.7 Emotionele reacties bij stress
In de wetenschap is eenduidigheid over een sterke relatie tussen de lichamelijke arousal en de
emoties, er wordt alleen veel gekibbeld over de oorzaak en het gevolg. James (1890) beweerde dat
arousal de oorzaak is en emotie het gevolg, maar veel tegenstanders van hem beweerden het
tegenovergestelde. Omdat het neuronaal gezien een tweerichtingsverkeer is tussen de hersencentra, die
verantwoordelijk zijn voor emoties en arousal, kan de conclusie getrokken worden dat iedereen wel eens
gelijk kan hebben omdat er sprake is van een interactie tussen beiden. Emotie kan arousal tot gevolg
hebben en andersom en dat kan een verklaring zijn voor de werking van een negatieve spiraal.
Emoties kunnen grofweg ingedeeld worden in aantrekkelijk (approach) of afstotend (avoidance).
De approach emoties zijn een soort subcorticale activaties in de richting van een (hogere)
evenwichtstoestand. Als ze met veel arousal gepaard gaan, zijn ze vrijwel niet op een corticale manier te
beïnvloeden. Een voorbeeld hiervan is verliefdheid, waar soms geen speld tussen te krijgen is.
De avoidance emoties zijn de tegenpolen hiervan. De subcorticale activaties gaan richting een
grotere toestand van onbalans, alsof chaos gewenst is. De approach- en avoidance emoties hebben wel
gemeen dat ze bij een hoog arousalniveau nauwelijks beïnvloedbaar zijn door corticale controle en
moeilijk gestopt kunnen worden (perseveratie). De arousal component van de emotie is het product van
het lichamelijke stressproces met specifieke hormonale en sympathische activiteit. Ook hier kunnen de
hormonen oxytocine en cortisol weer een belangrijke rol in spelen.
In de avoidancetoestand van stress worden de afstotende emoties verder onderverdeeld in
aanvallend (fight) en terugtrekkend (flight). Tussen beiden vindt een vaak onbewuste selectie plaats, die
deels gebaseerd is op het ‘karakter’ van de persoon en deels op de ingeschatte kans van slagen in de
huidige situatie. In een situatie met een weerloze tegenstander wordt vaak (onbewust) gekozen voor de
fight-versie. Mogelijk liggen hier weer evolutionaire redenen aan ten grondslag. Emoties kunnen makkelijk
wisselen van projectiegebied. Elders opgelopen avoidance emoties worden nogal eens afgereageerd in
de vertrouwde thuissituatie.
Op grond van de beschreven theorieën kan verwacht worden dat het veranderen van de
avoidancetoestand in een approachtoestand tijdens de trainingen een positief effect kan hebben op de
emotionele beleving van de moeders. De emotionele beleving wordt in het onderzoek met behulp van een
vragenlijst getoetst.
Emoties hebben naast de lichamelijk componenten ook sterke banden met cognitieve processen,
waaronder de genoemde corticale controle. Schachter en collega onderzoekers (1980) voegt daar nog
een cognitief proces aan toe door te stellen dat het emotionele gevoel ook sterk gekoppeld is aan de
interpretatie, die achteraf gevormd wordt over de oorzaak van het ontstaan van het betreffende
emotionele gevoel. Controle en de selectie van een dergelijke emotie-afhankelijke interpretatie zijn
processen, die onder invloed van de prefrontale cortex staan.
24