Kan Stress verminderen door het toepassen van hartcoherentie

Hartcoherentie is één van de methodieken, die de aandacht tijdelijk loskoppelt van externe
waarnemingen en gedachten. Avoidance opwekkende stimuli, stressveroorzakende vervelende
herinneringen en negatieve toekomstverwachtingen zijn hierdoor even minder aan de orde.
Hartcoherentie spreekt een vorm van compassie aan. Compassie en de vorming van het hormoon
oxytocine hebben een relatie (Carter, 1998). Oxytocine is van belang voor een approachtoestand en voor
het ontstaan van positieve sociale interacties (Feldman et al., 2007). De werking van het stresshormoon
cortisol wordt geremd in aanwezigheid van oxytocine.
Hartcoherentie is een methode waarbij de persoon zelf de controle heeft. Eén van de klachten, die
veel gehoord wordt bij moeders van onrustige kinderen, is het gevoel dat ze geen controle meer hebben
over de situatie. Volgens de ‘theorie van geleerde hulpeloosheid’ leren individuen, die blootgesteld
worden aan oncontroleerbare situaties, dat reageren zinloos is. Dit ondermijnt de intentie om erop in te
gaan. De afgenomen motivatie om te handelen wordt vergezeld van falen en staat de ontwikkeling van
een goede aanpassingsstrategie in de weg (Donovan, 1981).
Hartcoherentie is snel aan te leren en redelijk goedkoop. Meestal is wel een aantal keren oefenen
nodig om de techniek te laten beklijven. Belangrijk is dat aangeleerd wordt om het ook daadwerkelijk in de
benodigde situaties toe te passen, maar in principe kan het snel. Omdat het redelijk snel aan te leren is
zijn de begeleidingskosten beperkt te houden (Servan-Schreiber, 2003).
De meetprocedure ten behoeve van de registratie van de hartslagvariabiliteit en de feedback is
simpel. Er hoeven geen elektroden geplakt te worden en de signalen zijn tot een begrijpelijk niveau
inzichtelijk gemaakt.
2.10 Vraagstellingen van het onderzoek
In het hoofdstuk ‘Inleiding’ zijn twee vraagstellingen van het onderzoek gepresenteerd.
De eerste vraagstelling is als volgt geformuleerd: Is er een positief verband tussen de training in het
toepassen van hartcoherentie en de afname van stress bij moeders van onrustige kinderen De afname van
stress bij de moeders kan op een aantal verschillende gebieden onderzocht worden.
Op het gebied van het autonome zenuwstelsel is een afname van stress onder andere
gerelateerd aan een afname van de sympathische activiteit. Kenmerken hiervan zijn een afname van de
ademhalingsfrequentie, het aantal hartslagen per minuut en de variantie in de huidpotentiaal en een
toename van de hartcoherentie en de hartritmevariabiliteit.
Op het gebied van de hersenfrequenties is een afname van stress onder andere gerelateerd aan
een toename van de power van de alfa-frequenties ten opzichte van de beta-frequenties ter plaatse van
de visuele cortex, een toename van de power van de SMR-frequenties ter plaatse van de
sensomotorische cortex en een toename van de power in de alfa-frequenties in de rechter prefrontale
cortex ten opzichte van de linker prefrontale cortex.
30