tc çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü resim ... - Kütüphane

131
4.BÖLÜM
CUMHURİYET SONRASI TÜRK RESMİNDE DOĞA VE MEKAN
BETİMLEMELERİ
4.1. Cumhuriyet’in Kurulmasıyla Değişen Siyasal Ve Toplumsal Hayat
Algılamasının Türk Resim Sanatına Yansımaları
Türk Sanatının batı sanatı karşısındaki konumunu belirleyebilmek için
Öncelikle tarihsel gelişini kısaca özetlemek gerekir. Türk sanatı; Tanzimat’a kadar
devam eden ve Orta Asya geleneğini sürdüren minyatür dönemi, Tanzimat sonrası
resim sanatı, Meşrutiyet dönemi resim sanatı, Cumhuriyet dönemi resim ve heykel
sanatı, modern Türk sanatı olarak başlıca beş döneme ayrılabilir.
Minyatür sanatı Uygur freskleriyle başlar ve ayırt edici özelliğini tanzimat’a
kadar sürdürür. Bu geleneğin en önemli isimleri, Orta Asya da Mani, İran da Behzad,
Osmanlı da Can Veli, Mir-i Nakkaş, Şah Kulu, Mehmet Siyah Kalem, Nigari, XVIII.
Yüzyıl son örnek Levni’ dir.
Görülmektedir ki Osmanlı kültüründe ilk resimsel betimlemeler en belirgin
şekliyle minyatürlerde kendisini göstermiştir. Yüzyıllar içinde minyatür sanatının
giderek resimleşmesinden söz edilse bile, 19. yüzyıla kadar resim sanatının
özelliklerini tam olarak gösterdiği söylenemez. Minyatürün 18. yüzyılda derinlik, ışık
gibi resimsel kaygıları taşımaya başladığı ifade edilebilse de Batılılaşma hareketlerinin
ortaya çıkardığı görsel biçem, gelişiminin son evresinde kabul edilen minyatür sanatı
içinde kendine bir yer bulamamıştır. Minyatür sanatının kişisel kaygıların ötesinde
değişmez estetik değerlerin güzellik anlayışı içinde içeriksiz ve açılımsız bir süsleme
olduğunu söylemek elbette ki gerçeğe aykırı olur. Minyatür sanatçısı da soyutlamaya,
düşünceye, ruhsal bütünlüğe ve iç görüye önem verir ve bunları minyatür sanatının
estetik ve artistik değerlerine göre ifade eder.
Osmanlı minyatürü, İslam dininin ilkelerine ayak uyduran, İslam metafiziğini,
çizgiler ve renklerle dile getiren bir sanattır. İslam minyatürlerinde nesnelerin ve
görünüşlerin, kendilerine özgü bir anlamı, kalıcı ve tutarlı bir konumu yoktur. Nesne