SOSYAL-GUVENLIK-SISTEMINE-BAKIS-RAPORU

Baðlama oraný, 2010 yýlýnda ödenen toplam emekli maaþ tutarý ve emekli maaþý
hesaplama yöntemi kullanýlarak hesaplanabilir. 2010 yýlýndaki emekli maaþ giderleri þu
þekilde hesaplanabilir:
Denklem (14), 2010 yýlýnda SGK tarafýndan yapýlan toplam emekli maaþý (EM) ödeme
giderlerini (X); o yýl y yaþ grubunda olan emeklilerin sayýsý, E2010,y, ile bu kiþilerin
maaþlarýnýn (EM2010,y) çarpýmýnýn tüm yaþ gruplarý üzerinde toplamý olarak ifade
etmektedir. Burada yaþ gruplarýna göre emekli sayýlarý, Bölüm 4.2.2'de açýklandýðý biçimde
hesaplanmýþtýr. 2010 yýlýnda sistemin giderlerinin, prim gelirlerinin 1,66 katý olmasýndan
hareketle, giderlerin baz tutarý 166 deðerinde sabitlenmiþtir. Baðlama oranýna ulaþmak
için gereken diðer bilgi, 2010 yýlýnda emekli maaþýnýn nasýl hesaplandýðýdýr.
Çalýþmada, 2010 yýlýndan önce ve sonra baðlanan emekli maaþlarýnýn farklý yöntemlerle
hesaplandýðýndan hareket edilmiþtir. 2010 yýlýnda y yaþýnda olup, bu tarihten önce
emekliye ayrýlmýþ olan bir kiþinin emekli maaþý, son çalýþtýðý dönemde eline geçen gelirin
ortalama baðlama oraný ile çarpýlmasý suretiyle hesaplanýr:
Denklem (15)'e göre, 2010 yýlýnda y yaþýnda olan bir emeklinin emekli olurken baðlanan
maaþý, (y-R) yýl önce R yaþýnda iken emekli olmasýndan hemen önce eline geçen gelirin
baðlama oraný, b, ile çarpýlmasý ile elde edilir. (14) ve (15) birlikte kullanýlarak
eþitliði yazýlabilir. Sistemin emeklilik maaþ giderleri, yaþ etkinlik endeksleri, ücretler ve
emekli birey sayýlarý veri iken, ortalama baðlama oranýnýn 2010 yýlý deðeri (16) yardýmýyla
hesaplanabilir. Ancak bu hesaplamanýn tamamlanmasý için ek bir bilgiye daha ihtiyaç
vardýr. 2010 yýlýnda emekli statüsünde olan farklý yaþlardaki bireyler, geçmiþte farklý
yýllarda emekli olmuþlardýr. Dolayýsýyla bu kiþilerin emekli maaþý hesabýna esas teþkil
eden ücret gelirleri ve dolayýsýyla da emekli maaþlarý farklýlaþmalýdýr. 2010 yýlýnda farklý
yaþlardaki emeklilerin emekli maaþlarýndaki farklýlaþmayý yansýtmak için, Dünya Bankasý
WDI veri tabanýndan Türkiye'de 1987-2011 dönemi kiþi baþý reel gelir artýþý hesaplanmýþtýr.
1987-2011 döneminde kiþi baþý reel gelir yýlda ortalama % 2,72 artmýþtýr. Dolayýsýyla 2010
yýlýnda emekli maaþý almakta olan farklý yaþlardaki bireylerin maaþlarýnýn bu oranda
farklýlaþtýðý varsayýlmýþtýr. Bu büyüme varsayýmý ve (16) kullanýlarak, 2010 yýlýnda baðlama
oraný 0,03 olarak hesaplanmýþtýr.
Baðlama oraný ve gelirin seyri veri iken 2010-2050 döneminde sosyal güvenlik sisteminin
giderlerinin nasýl seyredeceði hesaplanabilir. Fakat bu seyrin hesaplanýlmasýndan önce,
iki ek noktayý daha vurgulamak gereklidir.
107
(14)
(15)
(16)