SOSYAL-GUVENLIK-SISTEMINE-BAKIS-RAPORU
SOSYAL-GUVENLIK-SISTEMINE-BAKIS-RAPORU
SOSYAL-GUVENLIK-SISTEMINE-BAKIS-RAPORU
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
3. <strong>SOSYAL</strong> GÜVENLÝKTE YENÝDEN YAPILANMA,<br />
ARAYIÞLAR VE SORUNLAR<br />
3.1. Sanayi Toplumu Sosyal Güvenlik Sistemi: Deðiþim ve<br />
Yeniden Yapýlanma Ýhtiyacý<br />
Deðiþim ve dönüþümü tartýþýlan sanayi toplumu sosyal güvenlik sistemi iki temel<br />
rejimden oluþur. Bunlar;<br />
• Primli rejimler olarak da adlandýrýlan, çalýþanlarýn yaný sýra iþverenlerin ve bazen<br />
devletin de prim ödeyerek sistemin finansmanýna katýldýðý, zorunlu katýlýmýn olduðu<br />
sosyal sigortalar ve<br />
• Primsiz rejimler olarak bilinen, yeterli çalýþma ve gelire sahip olmayanlara finansmaný<br />
vergilerden karþýlanmak üzere karþýlýksýz olarak yapýlan nakdi yardýmlar, sosyal<br />
yardýmlar ve hizmetlerden oluþan kamu sosyal güvenlik harcamalarýdýr.<br />
Sanayi toplumu sosyal güvenlik sistemi içinde bu iki rejim birbirinin alternatifi deðil<br />
tamamlayýcýsýdýr. Çalýþan ve geliri olanlar primli rejimlerle sosyal güvenlik garantisine<br />
kavuþturulurken, çalýþamayan veya yeterli geliri olmayanlarýn sosyal güvenlik garantisi<br />
primsiz ödemelerle karþýlanýr. Ancak birçok geliþmiþ ülkede olduðu gibi sanayi toplumu<br />
sosyal güvenlik sisteminin aðýrlýklý ayaðýný primli rejimler (sosyal sigortalar) oluþturmuþ,<br />
sosyal güvenlik sistemi sorunlarý da daha çok primli rejimler sorunu olarak ortaya<br />
çýkmýþtýr.<br />
3.1.1. Sanayi Toplumu Sosyal Güvenlik Sisteminin Baþarýlarý ve<br />
Yetersizlikleri<br />
Sanayi toplumu sosyal güvenlik sistemleri, Ýkinci Dünya Savaþý sonrasý, sosyal güvenliðin<br />
altýn çaðý olarak da adlandýrýlan 1950-1975 yýllarý arasýnda en parlak dönemini yaþamýþtýr.<br />
Özellikle Ýnsan Haklarý Evrensel Bildirgesinde "sosyal güvenliðin temel ve vazgeçilmez<br />
bir insan hakký" olarak tanýmlanmasý ve ILO'nun sosyal güvenliðin asgari normlarýný<br />
belirleyen 102 sayýlý sözleþmesi ile sosyal güvenlik hakkýnýn saðlanmasýna yönelik<br />
standartlarýn belirlenmesi, kapsam ve sosyal güvenlik garantisinin standartlarý bakýmýndan<br />
önemli geliþmeler saðlamýþtýr. Bu baþarýlar (ILO, 1984, Alper, 2009):<br />
• Sosyal güvenlik için milli gelirden ayrýlan, 1950'li yýllarda GSYÝH'nýn % 3-12'si<br />
arasýnda olan pay 1970'li yýllarda bir çok ülkede % 20'lerin üzerine çýkmýþtýr.<br />
• Baþlangýçta yalnýzca sanayi sektöründe baðýmlý çalýþanlarý kapsama alan sistemler<br />
zaman içinde bütün sektörleri ve her statüdeki çalýþaný kapsama almýþtýr.<br />
• Sosyal güvenlikte koruma birimi olarak ailenin kabul edilmesi ile sosyal güvenlik<br />
sistemlerinin bütün nüfusu kapsama alma hedefine çok yaklaþýlmýþtýr.<br />
37
Change language