SOSYAL-GUVENLIK-SISTEMINE-BAKIS-RAPORU

2. NÜFUSBÝLÝM, DEMOGRAFÝK YAPI VE SOSYAL
GÜVENLÝK
2.1. Nüfus, Demografik Yapý ve Sosyal Güvenlik Ýliþkisi
Nüfus ve demografik yapýdaki deðiþikliklerin sosyal güvenlik sistemlerinin geleceði
ve sürdürülebilirliði bakýmýndan ne kadar belirleyici olduðunu kapsamlý bir þekilde ele
alan erken bir çalýþma Dünya Bankasý'nýn 1994 tarihli "Averting The Old Age Crisis"
(WB, 1994) Raporu'dur. Raporda 20. yüzyýlýn son on yýlý ve 21. yüzyýlda gerçekleþtirilecek
sosyal güvenlik reform veya yeniden yapýlanma çalýþmalarýnýn büyük ölçüde demografik
yapýnýn deðiþen ihtiyaçlarýna cevap verebilecek, sürdürülebilir bir sosyal güvenlik sistemi
oluþturmaya yönelik olacaðý vurgulanmýþtýr. Ýzleyen yýllarda ve özellikle 2000'li yýllarýn
baþýndan itibaren IMF, OECD ve ILO baþta olmak üzere uluslararasý kuruluþlar, demografik
yapý deðiþikliklerinin sosyo-ekonomik deðiþkenler üzerine etkilerini incelemeye yönelik
çok sayýda ve kapsamlý raporlar yayýnlamýþlar, konu çok sayýda uluslararasý kongre ve
toplantýda ayrýntýlý biçimde tartýþýlmýþtýr 1 .
Nitekim, sosyal hayatýn ve kurumsal yapýlanmanýn demografik yapý ile iliþkilerinin
çok yönlü, karmaþýk ve en yoðun olduðu alanlarýn baþýnda sosyal güvenlik gelir.
Öncelikle, sosyal güvenliðin hedef kitlesi ve varlýk sebebi toplam nüfus, yani demografidir.
Sosyal güvenlik ihtiyacý; yaþ, cinsiyet, medeni durum, eðitim, gelir seviyesi ve inanç
farklýlýklarýna bakýlmaksýzýn her insan için temel ve evrensel bir ihtiyaç olduðundan
toplumu oluþturan herkesi (bütün nüfus) koruma kapsamýna almak bir sosyal güvenlik
idealidir. Sosyal güvenlik ihtiyacýný karþýlamaya yönelik sistemlerin baþta finansmaný
olmak üzere iþleyiþ esaslarý dademografik yapýnýn temel göstergeleri arasýnda yer alan,
çalýþan ve prim ödeyen nüfus ile çalýþma hayatýndan ayrýlan yaþlý ve gelir alan nüfus
gruplarýnýn nispi büyüklükleri ile yoksul nüfusun bunlara oraný arasýndaki dengelere
dayanýr. Dolayýsýyla sosyal güvenlik sistemlerinin girdileri ve çýktýlarý ile temel baþarý
ölçütleri doðrudan nüfusla ilgilidir.
Nüfus, sosyal güvenliðin varlýk sebebi olduðu ölçüde, demografik yapýda meydana
gelen (nüfusun büyüklüðü, artýþ hýzý, yaþ gruplarýna göre daðýlýmý gibi) deðiþiklikler de
sosyal güvenlik sistemlerinin iþleyiþini, mali dengesini ve sürdürülebilirliðini etkiler
(Hoþgör, Tansel, 2010). Özellikle, günümüz daðýtým esaslý sosyal güvenlik sistemlerinin
mali dengesi ve sürdürülebilirliði büyük ölçüde nüfusun yaþ gruplarýna göre daðýlýmýna
baðlý hale gelmiþtir. Demografik geçiþ sürecini tamamlamýþ ya da bu sürecin ileri
aþamalarýna varmýþ olan toplumlarda yaþanan temel demografik yapý deðiþikliði, sosyal
1 Bu Yayýnlardan Bazýlarý Þunlardýr: ILO, "Employment And Social Protection In The New Demographic Context"
ILO, Geneva, 2010,; ISSA; Demographic Changes And Social Security: Challenges And Opportunities, World Social
Security Forum, Cape Town, 2010; ISSA, Demographic Change In The World Of Work: Challenges And Prevention"
ISSA, World Social Security Forum, Cape Town, 2010; OECD, Long Term Global Demographics Trends: Reshaping
And Geopolitical Landscape, OECD, July 2001, IMF, The Global Impact Of Demographic Change' Working Paper,.
January 2006, UNFPA, "Ageing In The Twenty First Century:A Celebration And Challenge", United Nations Population
Fund, New York, 2012.
23