SOSYAL-GUVENLIK-SISTEMINE-BAKIS-RAPORU

sigortalýlýk süresini yeni sistemde geçirmesi ile söz konusu olacaktýr.
Sosyal sigorta giderlerini azaltacak bir baþka deðiþiklik, gelir ve aylýklarýn yalnýzca TÜFE
oranýnda artýrýlmasýnýn öngörülmesi, büyüme hýzýnýn (refah payý) dýþarýda býrakýlmasýdýr.
Yeni aylýk hesaplama sisteminde ortalama aylýk baðlama oranýnýn da daha düþük olduðu
dikkate alýnýrsa orta ve uzun dönemde emekli aylýklarý ödemelerinin azalmasý beklenmelidir.
Ancak özellikle güncelleme katsayýsýnda yer alan büyüme hýzýnýn 0,30 olarak alýnmasý,
emeklilerin milli gelirden aldýðý payý azalttýðý ölçüde politik müdahale ihtimali de artacak,
özellikle seçim dönemlerinde aktüeryal endiþeleri göz ardý eden aylýk artýþlarý söz konusu
olabilecektir.
Sosyal sigortalarýn ikinci önemli harcama kalemini oluþturan saðlýk harcamalarý
sanýlanýn aksine GSS dolayýsýyla ciddi bir artýþ göstermemiþtir. Nitekim, 2000 yýlý 100
kabul edilirse 2011 yýlý sonu itibarýyla SGK saðlýk harcamalarý artýþ endeksi 1388; emekli
aylýðý ödemeleri endeksi 1356 ve toplam giderler endeksi 1365 olmuþtur. Toplam SGK
harcamalarý içinde de saðlýk harcamalarýnýn payý % 28-30 arasýnda deðiþmiþtir (Alper,
2012). Saðlýk harcamalarýný azaltarak giderleri azaltma imkaný son derecede sýnýrlýdýr.
Kaldý ki özellikle nüfusun yaþlanmasý ve þehirleþme ile birlikte saðlýk harcamalarýnýn
artýþý beklenmektedir.
4.4.3.5. Demografik fýrsat penceresi ve iþgücüne katýlýmýn artýrýlmasý
Türk sosyal sigorta sisteminin gelir-gider dengesini saðlamaya yönelik en önemli
avantajý, demografik fýrsat penceresinin sunduðu imkanlara paralel olarak iþgücüne
katýlým oraný ve istihdam seviyesinin yükseltilmesine baðlý olacaktýr. Ana raporda belirtildiði
gibi (Hoþgör, Tansel, 2010; 103) iþgücünün potansiyel kaynaðýný oluþturan 15-64 yaþ
grubu, oran olarak en yüksek deðerine % 68,6 ile 2020 yýlýnda ulaþacak, ancak bu yýldan
sonra mutlak olarak artmaya devam ederek 2041 yýlýnda 65,3 milyon ile en yüksek
deðerine varacaktýr. Demografik yapýnýn Türkiye için sunduðu fýrsat penceresi bu
dönemde gerçekleþecektir.
Türkiye'nin 2012 yýlý itibarýyla iþgücüne katýlma oraný % 50,8'dir (TÜÝK, 2012). Þekil
4.2 dünyanýn çeþitli bölgelerinde ve ülkelerde iþgücünün 15-64 yaþ grubuna oranýný
vermektedir. Türkiye en az geliþmiþ ülkelerden bile daha düþük oranda bir iþgücüne
katýlým oranýna sahiptir. Bugün için son derecede olumsuz görünen bu tablo, ayný
zamanda Türkiye için bir fýrsattýr. Ýþgücüne katýlým oraný ve istihdam seviyesini yükseltecek
her geliþme prim ödeyen aktif sigortalý sayýsýný artýrdýðý ölçüde Türk sosyal sigorta
sisteminin gelir-gider dengesini olumlu yönde etkileyecektir.
71