SOSYAL-GUVENLIK-SISTEMINE-BAKIS-RAPORU

imkan veren yasal ve kurumsal düzenlemeler yapýlmýþtýr. Vatani hizmet tertibinden
ödenen aylýklar, muhtaç asker ailelerine yardým, askeri ve sivil personele yönelik tazminat
niteliðindeki ödemeler, 65 yaþýný geçmiþ muhtaç Türk vatandaþlarýna aylýk baðlanmasý
ve madalya alan sporculara aylýk baðlanmasý primsiz ödemeler kapsamýndaki parasal
ödemeleri oluþturmuþtur. Öte yandan Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ile
kimsesiz ve muhtaç çocuklar, engelliler ve yaþlýlara yönelik bakým ve eðitim hizmetleri,
Yeþil Kart uygulamasý ile yoksul vatandaþlara saðlýk hizmeti sunulmasý ve Sosyal
Yardýmlaþma ve Dayanýþma Vakýflarý aracýlýðýyla yoksul kiþilere yapýlan ayni veya nakdi
yardýmlar ile geniþ toplum kesimlerine yönelik gelir transferi yapýlmýþtýr.
4.2. Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Reform Arayýþlarý ve Yeniden
Yapýlanma
Türk sosyal güvenlik sisteminin temel kurumlarý sosyal sigortalar olduðu için, sosyal
sigorta kurumlarýnýn sorunlarý ve yaþadýðý krizler Türk sosyal güvenlik sisteminin de
sorunlarý ve krizleri haline gelmiþtir. Özellikle sosyal sigortalarýn finansman açýklarýný
kapatmaya yönelik olarak Hazine'den yapýlan transferler bütçe açýklarýnýn en önemli
kalemini oluþturmaya baþlayýnca, zaten kýsa aralýklarla mali krizler yaþayan Türk ekonomisi
için sosyal güvenlik açýklarý ekonomik krizleri tetikleyen bir faktör olarak kabul edilmeye 2
baþlamýþtýr.
1990'lý yýllar Türk sosyal güvenlik sisteminde reform arayýþlarý ile geçmiþtir. Bu yýllarda
çoðu koalisyon iktidarý olan hemen hemen her siyasi iktidar çözüme yönelik çalýþmalar
yapmýþtýr. Siyasi iktidarýn yaný sýra bütün sosyal taraflar ve meslek kuruluþlarýnýn da
sosyal güvenlik sisteminin yeniden yapýlandýrýlmasýna yönelik çalýþmalarý olmuþtur 3 .
Bütün bu çalýþmalarýn ortak özelliði, mevcut sistemde köklü deðiþiklikler yapmaya gerek
kalmadan çözüm saðlamaya yönelik önerilerin dile getirilmiþ olmasýdýr.
Türk sosyal güvenlik sisteminin yeniden yapýlanmasýna yönelik en radikal öneriler,
Hükümet tarafýndan, Dünya Bankasý'ndan saðlanan 1.8 milyon dolarlýk kredi ile ILO
sosyal güvenlik uzmanlarýna hazýrlatýlan sosyal güvenlik raporunda yer almýþ 4 , 1995
yýlýnda kamuoyuna sunulan raporda dile getirilen öneriler sonraki yýllarda yapýlan
çalýþmalar için de önemli bir referans olmuþtur. 2050 yýlýna kadar olan dönem için yapýlan
projeksiyonlara göre mevcut sistemle devam edilirse sosyal güvenlik sistemi sürdürülebilir
olmaktan çýkacaktýr. Rapora göre 2050 yýlý itibarýyla;
2
Bu dönemde, sosyal sigorta kurumlarýnýn finansman açýklarý için sýklýkla "kara delik" ifadesinin kullanýlmasý
bu sebep-sonuç iliþkisine dayandýrýlmýþtýr.
3
Türk-Ýþ, Hak-Ýþ, Disk gibi iþçi konfederasyonlarýnýn yaný sýra TÝSK gibi iþveren konfederasyonlarý, TOBB, Tabibler
Odasý ve TÜSÝAD gibi sivil toplum kuruluþlarý ve akademisyenler çok sayýda yayýn, rapor ve bültenle sistemin yeniden
yapýlandýrýlmasýna yönelik görüþ ve önerilerini dile getirmiþlerdir. Devlet de 5 yýllýk kalkýnma planlarýnýn yaný sýra
TBMM' de kurulan Meclis Araþtýrma Komisyonu vasýtasýyla sosyal güvenlik sisteminin sorunlarýna yönelik çalýþmalar
gerçekleþtirmiþtir.
4
T.C. Baþbakanlýk (1995), Sosyal Güvenlik Reform Raporu, Mayýs 1995. Ankara.
52