SOSYAL-GUVENLIK-SISTEMINE-BAKIS-RAPORU

Ýlk olarak; 2010 sonrasýnda emekli maaþý hesaplama yönteminin deðiþtiði varsayýlmýþtýr.
Baðlama oraný hesaplamasýna esas teþkil eden (15), emekli maaþýnýn emekli olmadan
hemen önceki gelirin bir oraný olduðunu varsayar. Fakat bu yaklaþým, yakýn geçmiþte
tamamlanmýþ olan sosyal güvenlik sistemi reformu ile deðiþmiþtir. Yürürlükteki mevzuata
göre, emekli maaþýnýn hesaplanmasýnda emekli olan bireyin prim ödeyerek çalýþtýðý tüm
süre ya da bütün çalýþma yaþamýndaki kazançlarý esas olarak alýnmaktadýr. Bu çerçevede,
ilk önce bireyin yaþam boyu ortalama geliri, prim ödenen dönemlerdeki gelirin aðýrlýklý
ortalamasý olarak hesaplanýr. Söz konusu ortalama bu çalýþmada
eþitliði ile hesaplanmaktadýr. (17) d yýlýnda doðup, A yaþýnda (yani t=d+A yýlýnda)
çalýþmaya baþlayan ve R yaþýnda (yani t=d+R yýlýnda) emekli olan, dolayýsýyla R-A dönem
çalýþan bir bireyin yaþam boyu ortalama gelirinin (YBOG) yaþ etkinlik endeksleri ve
ücretlerin yýllara göre seyri veri iken nasýl hesaplanacaðýný göstermektedir. 2010 sonrasýnda
emekli olan kiþilerin emekli maaþlarýnýn hesaplanmasýnda (17) no.lu denklem esas
alýnacaktýr.
Vurgulanmasý gereken ikinci nokta, baðlanan emekli maaþlarýnýn reel olarak sabit
kalacaðý varsayýmýdýr. Diðer bir ifadeyle, t zamanýnda hesaplanýp baðlanan emekli maaþý,
yaþ ve zaman ilerlese de reel olarak sabit kalacaktýr. Sözgelimi 2015 yýlýnda emekli olan
bir bireye, emekli olduðunda 1 TL'lik maaþ baðlanmýþ ise 2016 yýlýnda, bu birey bir yaþ
daha yaþlandýðýnda, aldýðý emekli maaþýnýn reel deðeri hala 1 TL olacaktýr.
6.2.2. Ödeme Giderlerinin Seyrine Ýliþkin Ýyimser ve Kötümser
Senaryolar
Hiç kuþkusuz, yaþlýlýk sigortasý (emeklilik) prim gelirlerinin seyrine benzer biçimde,
giderlerin bugünden 40 yýla uzanan bir gelecekte gözlenmesi beklenen seyrine iliþkin
kestirimlerde de sapmalar olmasýna yol açabilecek çok sayýda neden vardýr. Yukarýda
da vurgulandýðý gibi, bu çalýþmanýn etkilerine odaklandýðý demografik deðiþimin bizzat
kendisi, mükemmelen öngörülmesi son derece güç bir süreçtir. Bunun yaný sýra iþgücüne
katýlým oranlarý ya da sosyal güvenlik sistemine kayýtlý istihdamda gözlenebilecek
dalgalanmalar ile bunlarýn, kestirimlerde kullanýlan varsayýmsal deðerlerde yol açacaðý
sapmalar da, sosyal güvenlik sistemi kapsamýndaki nüfusun ve dolayýsýyla giderlerin
seyri için de önemli imalara sahiptir. Bu yüzden, kritik deðiþkenlerin içinde yer almasý
olasý bantlar ya da deðer aralýklarý, sosyal güvenlik kurumu gider büyüklüklerini
hesaplarken de göz önüne alýnmalýdýr.
Emekli olup emekli maaþý almakta olan nüfusun (pasif sayýlarýnýn) seyrine iliþkin
bantlarýn alt ve üst deðerlerinin hesaplanmasýnda, prim ödeyen aktiflerin seyrine iliþkin
108
(17)