türk dünyası incelemeleri dergisi - 404 - Sayfa bulunamadı! - Ege ...

Altayca Teorisinin Leksikoistatistiksel Bir DeğerlendirmesiTablo 2. Eski Moğolcanın temel söz hazinesinin karşılaştırılması:Esas maddeler Modern Yazılı Moğolca MHC MoğolcasıYaşama (1) 94 94Yaşama (2) - -Yaşama (3) 5 4Yaşama (4) - -Ödünç kelimeler - -Diğerleri 1 2Toplam 100 100Tamamlayıcı maddeler Modern Yazılı Moğolca MHC MoğolcasıYaşama (1) 95 93Yaşama (2) 2 2Yaşama (3) 2 3Yaşama (4) 1 1Ödünç kelimeler - -Diğerleri - 1Toplam 100 100Bu tablolar karşılaştırıldığında görülür ki:1. Moğolca, değişmeye karşı inanılmaz derecede dirençlidir. Yedi yüz yıl önce kullanılankelimelerin sadece yüzde biri tamamen ortadan kalkmıştır; yaklaşık yüzde 95’i halen asıl anlamlarıylakullanılmaktadır; bunlardan yüzde bir veya ikisi ise asıl anlamlarıyla kullanılmıyor.2. Diğer Türk dillerinden en azından bin yıl evvel ( belki de bin beş yüz yıl veya daha önce)ayrılmış Çuvaşça, ve bir dereceye kadar Tuvaca hariç tutulursa, Türk dillerinin de değişmeye karşınormalden daha dirençli olduğu görülür. Esas maddeler, tamamlayıcı maddelere göre değişime dahadirençlidir. Bin yıl önce kullanılan kelimelerin Özbekçede sadece yüzde 9’u ve Türkiye Türkçesindesadece yüzde 10’u tamamen kullanımdan düşmüştür (bu oranlar tablodaki Yaşama (4), Ödünç kelimelerve Diğerleri bölümlerinin toplamını temsil ediyor); geri kalan yaklaşık yüzde 90’lık kısım hala asılanlamlarıyla kullanımdadır.Bu bilgiler ışığında, onuncu asır Türkçesi, on üçüncü asır Moğolcası ve on sekizinci asırMançucasının temel 200 kavram için kullandığı kelime listesinin, 3. Tabloda düzenlendiği şekliyle,incelenmesine geçebiliriz. Herhangi bir sütundaki bir kelimeyle aynı veya ilgili olan diğer sütundakikelimeler, kullanım kolaylığı açısından, italik harflerle yazıldı.Tablo 3. Karşılaştırmalar:Kavram Erken Türkçe Erken Moğolca MançucaEsas maddelerİsimler1 ashes kül (h)ünesü(n) fulenggi2 (birch) bark 1 to:z uyilsun çalfa, alan3 belly karın ke’eli hefeli4 bird kuş şiba’un gasha5 blood ka:n çisun senggi6 bone süŋük yasun giranggi7 breast, chest tö:ş (dö:ş), kögöz çe’eji tunggen8 claw (/nail) 2 tırŋak, tarma:k kimüsü(n)/kimül oşoho9 cloud bulut e’ülen tugi10 dog ıt noġay indahôn11 ear kul(k)ak çikin şan12 earth (a) genel 3 (b)soil (a) yé:r (b) topra:k (a) ġajar (b) köser, şiroy (a) na (b) boihon1 Birchbark, “Altay” bölgesinde ekonomik açıdan değer taşıyan tek ağaç kabuğudur.2 Birçok dil, insan ve hayvan tırnağı için aynı kelimeyi kullanır.317