tÃ¼rk dÃ¼nyasÄ± incelemeleri dergisi - 404 - Sayfa bulunamadÄ±! - Ege ...

More documents

Recommendations

Info

Kazak Mitleri ve Mitik Efsaneleri Hakkındaarada olması, uluslararası ölçüm kavramını doğurur. Oysa gerçekte bu, insan düşüncesinin emeklemeçağında soyut düşünme sisteminin güçsüzlüğünden, sadece somut olarak algılama ve sezme yoluyladünyayı anlamaya çalışmanın sonucunda meydana gelen sınırsızlıktan kaynaklanmaktadır. “İnsanlardüşünebilirler” diyecek olursak, başka canlı cansız şeyler de öyledir. “İnsanlar birbiriyle ilişkiiçindedirler” diyecek olursak, gökyüzü âlemi de, başkaları da öyledir. İnsanlar doğup büyür, ölür, başkadünyaya gider (yeniden doğar) dersek, ölüp - dirilen tabiat da öyledir. Bu şekildeki hem kesin, hem desınırlı algılama; sınırsız evrene uygun kabul edildiğinden, aslında birbirinden oldukça farklı olankavramlar eşitlenerek sonuçta sınırsız (uçsuz –bucaksız) mekan anlayışı ortaya çıkar. Mitin bu şekildekisınırsızlığı; dünyanın hepsini kapsarmış, bütün sorulara cevap verirmiş gibi oluşu; bizlere soyutdüşüncenin de örneğini gösterir. Aslında bu tekil kavramı genele, parçayı bütüne, küçüğü büyüğe, kesinikesin olmayana dönüştürmenin ve o şekilde düşünmenin etkisidir sadece. Mitlerin bugüne kadar katmankatman eklenip unutulmadan günümüze kadar gelişinin bir sebebi de budur.Aslına bakarsak mit tamamen söz sanatının özel bir türü değildir. Mitler, sadece, dünya görüşüolma hizmeti azalmaya başladığı zaman söz sanatının başka türleri ile (efsane, masal vb.) yakınlaşıpfolklorun bir türü olarak kabul gördü. Gerçeğe bakacak olursak; inanışlar, gelenek göreneklerle beraberdoğup birlikte yaşayan mitin toplumdaki görünüşü, öncelikle onun türlü türlü dünya görüşünü ifade edicifonksiyondadır. Bunlardan birisi mitin ayin, ritüellerle ilgili meseleleridir. Dünyadaki birçok halkınmitleri dinî gelenek ve ayinlerle birlikte yaşayıp günümüze kadar gelmiştir. Özellikle kültürel gelişmeyönünden geri kalan halklardaki ayinlerin, ritüellerin mânâsı ve hareketlerin sebepleri mitler vasıtasıylaaçıklanır.Kazaklar arasında mitin bu hizmeti unutulmuştur. Oysa İslam’a kadarki Tenirlik 2 dünya görüşünemahsus mitik inanışların, belirli olaylar ile eski dinî törenler ve ritüellerin birbirini tamamladığını farketmek zor değildir. Örnek verecek olursak; birçok hastalığın iyesini kovmak için söylenen, etkili sözler ilebirlikte yapılan hareketler (kamçı ile vurmak, ateş ile tütsülemek, duman salmak, güneşin batışınıgözetleyip oturmak) ve onlarla ilgili söylenen mitik efsaneler (Bedik, Albastı, Obır vb); baksı şiirleri ilebaksılık geleneği, Korkut, Koylubay vb. büyük baksılar hakkında söylenen mitik efsaneler; aya, güneşe,ateşe tapınmanın izleri (yeni doğan aya selam verme, ay ışığının uyuyan insanların yüzüne düşmesineengel olma, güneşe dik bakmamak, ateşe tükürmemek ve bunlarla ilgili söylenen mitler vb. ), bunlardanbaşka, övgü - yergi sözleri ve onunla ilgili hareketler (dua etmek, tırnakları ve saçları kem gözlerdensakınmak), eski Kazak yaşantısının çeşit çeşit yasakları; yeşil bitkileri koparmamak, eşikte oturmamak,geceleri suyun üstünü açık bırakmamak, el ile mezarlığı göstermemek vb). İşte halk arasında bugünekadar unutulmadan gelen bu gibi batıl inanışların temelinde o ilk başlardaki güçlü inanışların yattığışüphesizdir. Yasaklar ile bunu böyle yap, şunu şöyle yap denilen şeylerin sebepleri unutulmuştur. Oysabu unutulanların, zamanında mitik mazmunla ilgili olarak yayıldığı şüphesizdir. Kazak mitlerinin hâlâdaha halk arasından, el yazmalarından ve ele geçen kaynaklardan toplanarak etraflıca incelenmesineihtiyaç vardır. Çünkü milletimizin manevî mirasının ilk kaynağı mitlerdir. Dünyadaki birçok halkınedebîyat tarihlerinin, söz sanatlarının genel olarak ifade edecek olursak, manevî miraslarının mitlerdenbaşlaması rastlantı değildir.Kazak mitlerini son yıllarda ele alınarak incelenmeye başladı. Folklorcu âlimler S. Kaskabasovile N. Mınjanoğlu tarafından Kazak mitleri ve efsanelerinin tabiatı, tür özellikleri, konu yelpazeleri, tarihîgelişim yolları ilk defa sistematik olarak araştırıldı. Böylece Kazak mitlerinin, Grek, Çin, Mısırmitolojileri gibi belli bir sisteme ve edebî bütünlüğe sahip olan, kölelik rejimindeki ilişkiler ve yönetimsistemindeki farklılıklara uygun olarak işlenmediği, tarihî açıdan ortaya çıkarılmıştır. Buna sebep olarakda eski Türk boylarının köleliği tecrübe etmemeleri gösterilmiştir. Bununla beraber Kazak mitlerininkölelik dönemine kadarki arkaik dönemden etkilendiği ve bu devrin manevî görüntülerini tam olarakyansıttığı bilim adamları tarafından ifade edilmiştir.2 Yazar, eski Türk dinini“Şamanizm“ olarak adlandırmaktan özellikle kaçınmıştır. Bu terim yerine “Tenirlik” dünya görüşüdemeyi uygun bulmaktadır. (a.n).357
Şakir İbraevKAYNAKLAR Kaskabasov, Seyid (1984), Kazaktın Halık Prozası, Almatı Tokarev, S.A, Meletinskiy E. M., (1991) Mifologiya ( Mifı Naradov Mira. Entsiklopediya Dvuh Tomah, Moskova: C. I,s. 13.Aktaran: Metin ARIKAN ** Yrd. Doç. Dr. <strong>Ege</strong> Üniversitesi, Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü.358
Page 1 and 2:
ISSN: 1301-2045EGE ÜNİVERSİTESİ
Page 3 and 4:
TÜRK DÜNYASI İNCELEMELERİ DERG
Page 5 and 6:
ÇEVİRİLER - AKTARMALARANAR, (Çe
Page 7 and 8:
Minara Aliyeva EsenBiz, Lobnor ağz
Page 9 and 10:
Minara Aliyeva Esenbazı özellikle
Page 11 and 12:
A. İrfan AypayAvrupa ile ilgili es
Page 13 and 14:
A. İrfan Aypayhinto: Macarca. Koç
Page 15:
A. İrfan Aypaypiştov: İtalyanca
Page 20 and 21:
C İmâdü’l- İslâm’da Ünlü
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28:
Page 31 and 32:
Ali Erolkaçınılmazdır: "İmge,
Page 33 and 34:
Ali Erolbir benzerlik, tabiî olan
Page 35 and 36:
Ali ErolSamipaşazade Sezaî’ye y
Page 38 and 39:
Türk Dünyası İncelemeleri Dergi
Page 40 and 41:
Ağız Araştırmalarımızda Yayg
Page 42 and 43:
Page 44:
Page 47 and 48:
Selma GülsevinGramerlerimizde, gen
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Seyit Noçi Destanı ve Seyit Tipi
Page 54 and 55:
Page 56:
Page 59 and 60:
Alimcan İnayetbilinçsiz olması b
Page 61 and 62:
Bahadır Bumin ÖzarslanGirişÜzer
Page 63 and 64:
Bahadır Bumin ÖzarslanTopluluk me
Page 65 and 66:
Bahadır Bumin Özarslantemsil edil
Page 67 and 68:
Bahadır Bumin Özarsland. Üyeliğ
Page 69 and 70:
Bahadır Bumin ÖzarslanKomisyon, y
Page 71 and 72:
Bahadır Bumin Özarslan2. Görüş
Page 73 and 74:
Bahadır Bumin ÖzarslanGaranti ve
Page 75 and 76:
Bahadır Bumin ÖzarslanD. Dış İ
Page 77 and 78:
Bahadır Bumin Özarslanyerine gör
Page 79 and 80:
Diyarbakır İl Halk Kütüphanesi
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Türkmen Atasözleri Üzerine Karş
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Çolpan ve Jumabayulı’da Anadolu
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Harezm Türkçesinde İkilemeler‣
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Harezm Türkçesinde İkilemelerVI.
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Osmanlı Dönemindeki Önemli Olayl
Page 128 and 129:
Osmanlı Dönemindeki Önemli Olayl
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Satır Aralarını Okumak Azerbayca
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Çuvaşçabulundurulması müphemdi
Page 138 and 139: Çuvaşça‘evde olan kişi’, at
Page 140: Çuvaşçavurgulanabilir. Birbirini
Page 143 and 144: Sir Gerard Clausongrupların bazı
Page 145 and 146: Sir Gerard Clausonamaçla ortaya ko
Page 147 and 148: Sir Gerard ClausonTabloları hazır
Page 149 and 150: Sir Gerard Clauson13 egg yumurtğa
Page 151 and 152: Sir Gerard ClausonTamamlayıcı Mad
Page 153 and 154: Sir Gerard ClausonS 89 rub türt- (
Page 156 and 157: Türk Dünyası İncelemeleri Dergi
Page 158 and 159: Baytursunov’un 125. Yıl Dönüm
Page 168 and 169: Uygur Şiveleri Üzerinenogay derle
Page 172 and 173: Diller ve YazıÇinlilerin eski, g
Page 174 and 175: Diller ve Yazıalet ile ilk mağara
Page 176 and 177: Diller ve Yazıyazılarının atas
Page 178 and 179: Diller ve YazıDinlerini Roma’dan
Page 180 and 181: Diller ve YazıŞekil 4. Mısır Al
Page 182: Diller ve YazıSlav Rus Karşılı
Page 185 and 186: Şakir İbraevTemirkazık’a bağl
Page 187: Şakir İbraevKazak mitlerinin baş
Page 191 and 192: Liliya İbrahimovagöz açıp kapay
Page 193 and 194: Liliya İbrahimovaHırpalayıp koym
Page 195 and 196: Liliya İbrahimovaBu, Türk destanl
Page 197 and 198: Kalık İbraimovçelişkili zorlukl
Page 199 and 200: Kalık İbraimov1. Kırgız toplumu
Page 201 and 202: Kalık İbraimovİnsan ve hayvan il
Page 203 and 204: Kalık İbraimovörneğin bazı Kı
Page 205 and 206: Kalık İbraimovne kadar tatlı rü
Page 207 and 208: Ebrar KerimullinEllili yıllarda ve
Page 209 and 210: Ebrar KerimullinTablo 3. Kazan:Şeh
Page 211 and 212: Ebrar KerimullinKazak edebiyatını
Page 213 and 214: Ebrar Kerimullinİşte bunlar Kazak
Page 215 and 216: Ebrar Kerimullin5. “Kazak Şekirt
Page 217 and 218: Ebrar Kerimullinçıkarılan kitapl
Page 219 and 220: Ebrar KerimullinGördüğümüz gib
Page 224 and 225: Sarı Uygurlarda Şamanlığın Kal
Page 230: Sarı Uygurlarda Şamanlığın Kal
Page 233 and 234: Yunus Memmedovgünümüzde dahi bu
Page 235 and 236: Yunus Memmedovsb. “Struktura i İ
Page 237 and 238: Yunus Memmedov“Ad günü” ifade
Page 239 and 240:
Bülent Akyay“İç Savaşın Ard
Page 241 and 242:
Abdullah DemiralÇalışmanın ağ
Page 243 and 244:
Mustafa Yeniasırbenzerliğine dikk
show all

tÃ¼rk dÃ¼nyasÄ± incelemeleri dergisi - 404 - Sayfa bulunamadÄ±! - Ege ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?