türk dünyası incelemeleri dergisi - 404 - Sayfa bulunamadı! - Ege ...

A. Ýazberdiýew - M. HudaýkulowaAspirantlyk ýyllary ýaş alymyň döredijiliginiň, medeni derejesiniň kämilleşmegine uly täsiredýär. B.A.Serebrennikow, B.N.Ýarsewa, A.A.Reformatskiý, E.W.Sewertýan, E.N.Ubrýatowa,N.A.Baskakow, E.R.Tenişew ýaly dünýä belli dilçileriň, türkşynaslaryň leksiýalaryny diňleýär.“Häzirki zaman türkmen dilinde sanlar” temasyny meşhur türkşynas N.A.Baskakowyňýolbaşçylygynda derňemegi maslahatlaşýar.Üç ýyla çeken ylmy derňewleriň jemi 1962-nji ýylda neşir edilen monografiýada jemlenýär.Kandidatlyk dissertasiýasyna esas bolýar. 1962-nji ýylda ol alymlyk derejesini üstünlikli goraýar.M.Penjiýew ýene-de öň okan we işlän institutyna dolanyp gelýär. Ilki kafedranyň baýrymugallymy, soňra dosenti (1964), professory (1984) wezipelerinde işleýär.Alymyň ýarym asyrlyk ylmy-pedagogik işine bagyşlan ýyllary Türkmen döwletiniň magaryfyny,ylmyny ösdürmäge durky bilen bagyşlandy. Ol magaryfyň, ylmyň uly guramaçysy hatarynda özüni ykraretdirdi.M.Penjiýew 1971-1988-nji ýyllarda Lebap welaýatynyň Baş bilim bölüminiň ýolbaşçysywezipesinde işleýär. Onuň daşyndan mugallymçylyk institutynda “Türkmen diliniň taryhy” dersindensapak berýär.Magaryfy guramagyň köptaraply, çylşyrymly ýollaryny çözmek işe durky-düýrmegi, akylpaýhasy bilen berlen guramaçylyk ukybynyň bagyşlanmagyny talap edýärdi.Mekdepleriň maddy-tehniki üpjünçiligini berkitmelidi: hökmany, doly orta bilime geçmegiňmaddy-guramaçylyk ýollaryny çözmelidi.Ýokary okuw mekdepleri bilen ysnyşykly aragatnaşygy ýola goýmalydy. Zehinli çagalary ýüzeçykaryp, olar bilen üznüksiz iş geçirmelidi, ýokary okuw mekdeplerine taýýarlamalydy.Orta, ýokary bilim ýurduň ilatyna jemgyýetçilik aňynyň ornaşmagynda, zähmet we okuw işiniňösmeginde möhüm bolan esasy binýatlardygyna düşünmek bilen, ähliumumy hökmany orta bilimegeçmegiň aýdyň ýollaryna tarap gadam basmagy magaryf edaralaryny borçlandyrýardy.Ýokary, orta bilimli hünärmenler her bir ýurduň iň gymmatly baýlyklarynyň biridigine, şeýlehünärmenleri taýýarlamagyň hili döwletiň garaşsyzlygyna, ýurduň ykdysady taýdan gülläp ösmegine wehalkyň ruhy ösüşine öz täsirini ýetirýändigine düşünip iş guramaga welaýatyň magaryfçylarynyugrukdyrýardy.M.Penjiýew bilim edaralarynda esasy şahsyýetiň mugallymdygyna oňat düşünýärdi, onuň ruhytaýdan baýlaşmagy, hünär taýdan kämilleşmegi ugrundaky aladany ol hiç wagt gün tertibindendüşürmedi.M.Penjiýew öňde baryjy tejribeleri okuw sapaklaryna aralaşdyrmak, öňde baryjy ussatmugallymlaryň iş tejribesini giňden ýaýratmak, olaryň sarpasyny belent tutmak bilen, taýýarlygy ortagürpdäki mugallymlaryň ussat, täzelikçi mugallymlaryň derejesine, yzdaky gürpdäkileriň bolsa ortaderejedäki mugallymlaryň hataryna basgançaklaryň gadam urulmagynyň guramaçylyk ýollaryny işläpdüzmäge zähmetini gaýgyrman ýolbaşçylyk edýär.Hakyky mugallym bolmak üçin diňe ol ugruň okuwyny gutarmak däl, eneden doglaňda şol kärüçin dogulmak bilen, durky-düýrmegi bilen şol käre berlen pes pälli, halal ahlakly ynsanlar bolmagyündeýär. Olaryň her biriniň sowatlylyk, medeniýetlilik derejesini saklap öz üstünde üznüksiz işlemeginitalap edýär.M.Penjiýew welaýatyň magaryfyna ýolbaşçylyk eden ýyllarynda (1971-1988 ý.ý.) köp ýurtlarda– Awstriýada, Gwineýa-Bisauda, Wengriýada, Germaniýada, Hindistanda, Meksikada, şeýle-de GDAdöwletlerinde delegasiýalaryň düzüminde, ýokary okuw mekdeplerinde işlän, işleýän ýyllarynda ençesapar Eýranda we Türkiýede bolanda türkmen milli magaryfynyň, ylmynyň, medeniýetiniň ýetenderejelerini öz çykyşlarynda dünýä ýaýmakda hyzmatyny gaýgyrmaýar.Bu döwletleriň bilim adamlaryny halkara gatnaşyklarynyň çäginde Türkmenistana gelende, olmümkinçilik tapyp iş saparynyň bir näçe gününiň Lebapda geçirmek bilen, mekdepleri aýlanyp,mugallymlar, okuwçylar bilen duşuşyklary guramagy ünsden düşürmeýär.Bu ýyllarda ol Türkmenistanyň Ylymlar Akademiýasynyň institutlarynyň, aýratyn-daMagtymguly adyndaky Dil we edebiýat institutynyň, Türkmen döwlet uniwersitetiniň alymlary bilen işjeňgatnaşykda bolýar.8