Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies,Cilt: VII, Sayı 2, <strong>Sayfa</strong>: 151-161, İZMİR 2007.IRAK TÜRKMEN ŞAİRLERİNDEN HASAN GÖREMOne of the Iraqı Turkmen Poet: Hasan GöremÖzetMuhsin KEVSER *Mehmet TEMİZKAN **Hasan Görem, Irak Türkmen edebiyatının son dönemdeki önemli temsilcilerindenbiridir. Gözlerini çocukluğunda kaybetmesine rağmen, birkaç yabancı dil öğrenmiş ve budillerle yazılmış edebiyat eserlerini okumuştur. Satirik bir şair olan Hasan Görem’de, millî vemahallî konular ağır basar.Anahtar Kelimeler: Hasan Görem, Irak Türkmen Edebiyatı, Satirik, Millî, MahallîAbstractHasan Görem, is one of the important representatives of Iraqi Turkmen literature in thelast era. Despite of the fact that he lost his ability of vision in his childhood, he managed to learnseveral foreign languages and far more he read the literary works in these languages. Being asatirical poet, Hasan Görem mostly focused on the national and local themes.Key Words: Hasan Görem, Iraqi Turkmen Literature, Satiric, National, LocalIrak Türkmenlerinin son yüzyılda yetiştirdiği büyük şairlerden biri olan Hasan Görem, 1922yılında Tuzhurmatu’da doğmuştur. Soy kütüğü, Hasan bin Velî bin Alî Demirci bin Vâhid şeklindedir.Ailesi, Demirci Alîoğulları adıyla tanınmaktadır. Demirci Alî, Hasan Görem’in dedesidir; babasının adıda Velî olup Demirci Velî Alî olarak bilinmektedir.Hasan Görem, daha çocukluk yıllarında geçirdiği çiçek hastalığı neticesinde gözlerinikaybetmiştir. Bu talihsizlik, ona azminden ve gayretinden hiçbir şey kaybettirmemiştir. Karamsarlığakapılmamış, hayata, ömrünün sonuna kadar hep iyimser bakmıştır. Hayatını içine kapanık bir kişi olaraksürdürmek yerine, pek çok genç gibi dış dünya ile temas kurma ihtiyacının hissetmiştir. Önce yakınçevresindeki insanları dinlemiş, anlamaya ve değerlendirmeye çalışmıştır. Ancak bir süre sonra, bu çevreşaire dar gelmeye başlamış; daha uzakları, uzaklardaki insanları ve milletleri de tanıyıp anlamakistemiştir. Bunun için de yabancı dil öğrenmek zorunda olduğunu fark etmiştir.Çok genç yaşta Farsçayı mükemmel şekilde öğrenen Hasan Görem, bu sayede Türk, Arap ve Farsdillerini bilen bir insan olmuştur. Bir süre sonra, bildiği bu diller sayesinde her bakımdan yakındantanıma imkânına kavuştuğu Orta Doğu ve Doğu dünyasını da dar bulmaya başlayan şair, batı insanını veuygarlığını da tanıma ihtiyacını hissetmiş ve böylece yönünü batıya çevirmiştir. Hem bilim hem depolitika dili olarak gördüğü İngilizceyi de öğrenmiştir. Bu dili öğrenir öğrenmez Irak petrol şirketlerindeçalışan yabancılarla, özellikle de İngilizlerle dostluk kurmuş, bu yolla pratiğini de geliştirme şansınıyakalamıştır.Yabancı dilleri öğrenmenin yanı sıra edebiyat, tarih ve din bilgisine de merak saran HasanGörem, bu sahalarla ilgili farklı dillerde yazılmış eserleri arkadaşlarına okutmuş; böylece bu eserlere ve* Doç. Dr., Bağdat Üniversitesi, Diller Fakültesi.** Yard. Doç. Dr., <strong>Ege</strong> Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü.151
Muhsin Kevser - Mehmet Temizkankonulara da vâkıf olmuştur. Edebiyat sahasında, başta Fuzulî, Namık Kemal ve Ziya Paşa olmak üzerepek çok ünlü şairin divanını, Osmanlıcayı iyi okuyup yazan arkadaşlarına okutmuş, kendisi dedinlemiştir. Daha sonra üniversitede edebiyat hocalığı yapacak olan Rıza Musa, bu arkadaşlarındanbiridir.Tuzhurmatu’da dostluk kurduğu kişiler arasında ünlü ressam ve eğitimci Muhammed Mehdî,heykeltıraş ve ressam Alî Kamber Özdemir, İngilizce öğretmeni Abdülhüseyin Cafer Tuzlu, doktor SalimAhmed Doğramacı gibi aydınlar bulunmaktadır. Tanınmış Kerkük şairlerinden rahmetli Hicrî Dede, HızırLütfî, Muhammed Sadık gibi zatların meclislerinde yer almış ve onlarla görüş alış verişinde bulunmuştur.Başta Kraliyet dönemi başbakanlarından Nuri Said olmak üzere bazı devlet, siyaset ve din adamlarıylagörüşmüş; engin kültürü, parlak fikirleri ve oldukça nazik konuşma tarzı sayesinde kendisini onlara kabulettirmiş, onların saygısını ve dostluklarını kazanmıştır.I. Dünya Savaşı, ikisi Avrupa’da bulunan üçimparatorluğun tarihe karışmasıyla sonuçlanmıştır: Alman,Avusturya ve Osmanlı İmparatorluğu. Osmanlının haritasıyeryüzünden silinmiştir. Osmanlılar, yuvarlak masatoplantılarında müttefiklere alay konusu olmuştur. Onlar,dört yüz yılı aşkın bir zamandan beri uykuyu gözlerineharam eden hasta adamın öldüğünü düşünmeyebaşlamışlardır. Osmanlının, Türkün kaderi ve geleceğiartık meçhuldür. Çünkü müttefik devletlerin gemileri İzmirve İstanbul kıyılarına demir atmış bulunmaktadır. Bu da,müttefiklerin elinin Osmanlının ta kalbine uzanmış olmasıdemektir. Bu şartlar altında Türk halkının iyice düşünmesi,bir karar vermesi ve bir şeyler yapması gerekiyordu. Zaten1919 yılından itibaren yola çıkılmış; Türk toprağınıkurtarmak, Türk milletini özgürlüğe kavuşturmak içinKurtuluş Savaşı başlatılmıştır. Tüm milletin el birliğiyaparak başarıyla sonuçlandırdığı bu özgürlük savaşı,1923’te yeni, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla noktalanmıştır.Hasan Görem çocuk yaşına rağmen, bu olayları, cephe ve meydan muharebeleriyle ilgilihaberleri, büyüklerinden sanki henüz olmuş gibi dinliyor ve taşıdığı anlamı kavramaya çalışıyordu. Tambu sırada, uzaktan, Almanya’dan Alman Milliyetçiliğinin yankıları gelmeye başladı. 1939 yılında, HasanGörem 17 yaşındayken, dünyayı yeni bir çalkantı, yeni bir deprem sardı. Patlak veren II. Dünya Savaşıydıve bu fırtına Orta Doğu’yu kasıp kavuruyordu. İşte son derece önemli hadiseler ve bunlarla ilgili haberler,herkes gibi Hasan Görem’i de etkilemekte ve derin düşüncelere sevk etmekteydi. O, olup bitenlerdensonuçlar çıkarmaya ve dünyanın gelecekteki durumunu tasavvur etmeye kendini zorluyordu. Şair,hayalinde yarınki dünyanın bir tablosunu çizmeye çalışıyordu. Tablonun rengi de, şairin haberdar olduğuşeylerden çıkardığı sonuçlara göre değişiyordu.Hasan Görem’in hayatının sonuna kadar çizmiş olduğu tablolara baktığımız zaman, onlarıngenellikle aydınlık; yazdığı şiirleri okuduğunuz zaman da kişiliğinin iyimser olduğunu görmekteyiz. O,çizdiği muhteşem şiir tablolarında çok farklı renkler kullanmıştır. Yazdığı şiirlerde çok değişik konularadeğinmiştir. Ancak, çoğu zaman millet ve memleket konularını işleyen şiirler yazmıştır. Bu iki anaçizgiye paralel olarak uygar insan yetiştirme, insanları cehaletten kurtarma, memleketin tamirine,ilerlemesine çalışma ve katkıda bulunma arzusu, Hasan Görem’in şiirlerinde ele aldığı başlıca temalardır.Zaten şairin şiir yazmaktaki amacı da, düşman egemenliği altında olduğunda yurdu, düşman tarafındansömürülmüş durumda bulunan milleti kurtarma ve özgürlüğe kavuşturma duygularını uyandırmak ve bufikirleri yurttaşlarına, insanlara aşılamaktır.152
- Page 1 and 2:
ISSN: 1301-2045EGE ÜNİVERSİTESİ
- Page 3 and 4:
TÜRK DÜNYASI İNCELEMELERİ DERG
- Page 5 and 6:
Mustafa TANÇ, Türk Dilinde Edilge
- Page 7 and 8:
A. Ýazberdiýew - M. HudaýkulowaM
- Page 9 and 10:
A. Ýazberdiýew - M. Hudaýkulowa-
- Page 11 and 12:
A. Ýazberdiýew - M. Hudaýkulowa-
- Page 13 and 14:
A. Ýazberdiýew - M. HudaýkulowaA
- Page 15 and 16:
A. Ýazberdiýew - M. Hudaýkulowa
- Page 17 and 18:
A. Ýazberdiýew - M. HudaýkulowaB
- Page 19 and 20:
A. Ýazberdiýew - M. HudaýkulowaA
- Page 21 and 22:
A. Ýazberdiýew - M. Hudaýkulowak
- Page 23 and 24:
A. Ýazberdiýew - M. Hudaýkulowa
- Page 25 and 26:
A. Ýazberdiýew - M. Hudaýkulowa
- Page 27 and 28:
A. Ýazberdiýew - M. Hudaýkulowa
- Page 29 and 30:
A. Ýazberdiýew - M. Hudaýkulowa4
- Page 31 and 32:
A. Ýazberdiýew - M. Hudaýkulowa9
- Page 33 and 34:
A. Ýazberdiýew - M. Hudaýkulowa1
- Page 35 and 36:
A. Ýazberdiýew - M. Hudaýkulowa2
- Page 37 and 38:
A. Ýazberdiýew - M. HudaýkulowaB
- Page 39 and 40:
A. Ýazberdiýew - M. HudaýkulowaT
- Page 41 and 42:
A. Ýazberdiýew - M. HudaýkulowaA
- Page 43 and 44:
A. Ýazberdiýew - M. HudaýkulowaK
- Page 46 and 47:
Türk Dünyası İncelemeleri Dergi
- Page 48 and 49:
Türk Halk Edebiyatında Anlatım A
- Page 50 and 51:
Türk Halk Edebiyatında Anlatım A
- Page 52 and 53:
Türk Halk Edebiyatında Anlatım A
- Page 54 and 55:
Türk Halk Edebiyatında Anlatım A
- Page 56 and 57:
Türk Halk Edebiyatında Anlatım A
- Page 58 and 59:
Türk Halk Edebiyatında Anlatım A
- Page 60 and 61:
Türk Halk Edebiyatında Anlatım A
- Page 62 and 63:
Türk Dünyası İncelemeleri Dergi
- Page 64 and 65:
Dinler Coğrafyası Işığında Bu
- Page 66 and 67:
Dinler Coğrafyası Işığında Bu
- Page 68 and 69:
Dinler Coğrafyası Işığında Bu
- Page 70 and 71:
Dinler Coğrafyası Işığında Bu
- Page 72 and 73:
Dinler Coğrafyası Işığında Bu
- Page 74 and 75:
Dinler Coğrafyası Işığında Bu
- Page 76 and 77:
Dinler Coğrafyası Işığında Bu
- Page 78 and 79:
Dinler Coğrafyası Işığında Bu
- Page 80 and 81:
Dinler Coğrafyası Işığında Bu
- Page 82 and 83:
Türk Dünyası İncelemeleri Dergi
- Page 84 and 85:
Türkiyədə və Azərbaycanda Xalq
- Page 86 and 87:
Türk Dünyası İncelemeleri Dergi
- Page 88 and 89:
Hisârî ve Eseri “Kit
- Page 90 and 91:
Hisârî ve Eseri “Kit
- Page 92 and 93:
Hisârî ve Eseri “Kit
- Page 94:
Hisârî ve Eseri “Kit
- Page 97 and 98:
Salim Çonoğlukullanmıştır. Kö
- Page 99 and 100:
Salim Çonoğluİmir'in Saraç tara
- Page 101 and 102:
Salim Çonoğluormandan ağaç taş
- Page 103 and 104:
Salim Çonoğlu- Kalkın, -dedi-, -
- Page 105 and 106: Salim Çonoğluaydınlığı göreb
- Page 107 and 108: Salim Çonoğluolarak bu kastedilme
- Page 109 and 110: Fevzi Karademiraraştırmacı, “B
- Page 111 and 112: Fevzi Karademir‣ Yer altında sı
- Page 113 and 114: Fevzi KarademirHalk bilmecelerinde
- Page 115 and 116: Fevzi KarademirAncak mekan olgusu,
- Page 117 and 118: Fevzi Karademir‣ Kapıda kara oğ
- Page 119 and 120: Fevzi Karademir2.1.4. Lugaz Kalıpl
- Page 121 and 122: Fevzi Karademir‣ Ben bugün bir r
- Page 123 and 124: Fevzi Karademir‣ Ah gidi âdem, i
- Page 125 and 126: Fevzi Karademir‣ Uzun uzun urganc
- Page 127 and 128: Fevzi Karademir‣ Kendi gider hind
- Page 129 and 130: Fevzi Karademir‣ Uzaktan baktım:
- Page 131 and 132: Fevzi Karademir‣ Babam kandil, de
- Page 133 and 134: Fevzi Karademir‣ İki ayaklı fil
- Page 135 and 136: Fevzi Karademir‣ Dünyanın dönd
- Page 137 and 138: Fevzi KarademirKaynaklar ACIPAYAMLI
- Page 139 and 140: Hasan Taner Kerimoğluİttihat ve T
- Page 141 and 142: Hasan Taner Kerimoğluadamları da
- Page 143 and 144: Hasan Taner Kerimoğlumeşrutiyetin
- Page 145 and 146: Hasan Taner Kerimoğlutabiiyesi”n
- Page 147 and 148: Hasan Taner KerimoğluAncak, hükü
- Page 149 and 150: Hasan Taner KerimoğluCemiyetin yar
- Page 151 and 152: Hasan Taner Kerimoğluyapılamayaca
- Page 153 and 154: Hasan Taner KerimoğluEK: Fedakaran
- Page 158 and 159: Irak Türkmen Şairlerinden Hasan G
- Page 160 and 161: Irak Türkmen Şairlerinden Hasan G
- Page 162 and 163: Irak Türkmen Şairlerinden Hasan G
- Page 164 and 165: Irak Türkmen Şairlerinden Hasan G
- Page 166: Irak Türkmen Şairlerinden Hasan G
- Page 169 and 170: Nesrin SisYakut-Altay ve Kırgız T
- Page 171 and 172: Nesrin SisYaman ise hatunu içinded
- Page 173 and 174: Nesrin Sis74. Dogran eceŋ bolmasa,
- Page 175 and 176: Nesrin SisAna gezer, kız gezer gar
- Page 177 and 178: Nesrin SisAyal (kadın), ece (1. an
- Page 179 and 180: Mübariz SüleymanliMehemmediyye”
- Page 181 and 182: Mübariz Süleymanli4. Merkezi İda
- Page 183 and 184: Mübariz Süleymanli1912-ci il Balk
- Page 185 and 186: Mübariz Süleymanlibulunuyorlardı
- Page 187 and 188: Mübariz Süleymanliocak 1915 senes
- Page 189 and 190: Mübariz SüleymanliAtatürk ve Ner
- Page 191 and 192: Mustafa TançEkin, Türkiye Türkç
- Page 193 and 194: Mustafa TançBarça bul-u-l-gu kerg
- Page 195 and 196: Mustafa Tançalmıştır. Bu eserde
- Page 197 and 198: Mustafa TançBu dönemde, yine ünl
- Page 199 and 200: Mustafa TançHac yolıdın kilgende
- Page 201 and 202: Mustafa TançHarezm Türkçesinde i
- Page 204 and 205: Türk Dünyası İncelemeleri Dergi
- Page 206 and 207:
Dilbilimsel Kuramlar ve İdeolojia
- Page 208 and 209:
Dilbilimsel Kuramlar ve İdeolojige
- Page 210 and 211:
Dilbilimsel Kuramlar ve İdeolojiBu
- Page 212 and 213:
Dilbilimsel Kuramlar ve İdeolojiSa
- Page 214 and 215:
Türk Dünyası İncelemeleri Dergi
- Page 216 and 217:
Efsane-Rivayetler ve Yer Adlarıele
- Page 218 and 219:
Türk Dünyası İncelemeleri Dergi
- Page 220 and 221:
Uygurcadaki “büvi” Kelimesinin
- Page 222:
Uygurcadaki “büvi” Kelimesinin
- Page 225 and 226:
Muvaffak DuranlıPopov’un tek bir
- Page 227 and 228:
Muvaffak Duranlı23. “Yakutskie z
- Page 229 and 230:
3. Dipnotlarda "Ad Soyad" sıralama
- Page 231:
Milli Kütüphane, Milli Kütüphan