Wskrzeszenia na pograniczu dwóch światów - Iwieniec

Wskrzeszenia na pograniczu dwóch światów – część 2
1822- 1826 – g wa rd ian o . Hono r ius z S TA REW I CZ ( OFM ) . 57
Przełożonym wspólnoty klasztornej (gwardianem), był o. Honoriusz Starewicz podpisujący się tytułem: „Prezydent Klas ztoru
Berezyńskiego XX Bernardynów‖. 58 Obszar parafii wydawał się bardzo rozległy. 59
Sytuacja w parafii nie zawsze była łatwa, bo wspomniany o. Honoriusz w jednym z listów do Konsystorza skarżył się
na niezbyt dobre prowadzenie się swoich zamożniejszych parafian, np. Karola Towińskiego: który, jak to określał gwa rdian,
„nie tylko za moich poprzednikó w, ale i za mojego Przełożeństwa od niepamiętnych czasów nigdy nie chodził do
spowiedzi y do Kościoła lecz nadto jeszcze zmusza poddanych swoich dni święte do Kościoła Bożego przeznaczone gwa łcić
robotami.‖ 60 Obwiniony usprawiedliwiał się, że u spowiedzi wielkanocnej był w innym kościele, ale trzeba przyznać, że
faktycznie taki obowiązek rocznej spowiedzi u swojego proboszcza został zignorowany.
1827- 1829 – g wa rd ian e m o . Leon GAJ EW S KI (OF M) . 61
Zgodnie z zapisem funduszowym, powstałym w roku 1682, jaki przeznaczał uposażenie dla klasztoru na 7 zakonników,
tylu właśnie mieszkało ich w Bierezino w roku 1829, 62 a byli to: o. Leon Gajewski, jako przełożony, o. Rajmund Kwietko,
jako wikary, 63 oraz o. Ewaryst Rymdeyko pełniący urząd plebana 64 . Ponadto do wspólnoty należeli dwaj kapłani bez przydzielonych
urzędów: o. Linus Jankowski, 65 o. Symforian Zawszewicz 66 oraz bracia laicy: br. Odoryk Paszkiewicz jako
kwestarz 67 i br. Serafin Żebrowski jako kanaparz. 68
Funkcjonowanie tego kościoła to nie tylko praca samych zakonników bernardyńskich, ale także działanie ludzi świeckich
i tak wiemy, że organistą w 1829 r. był p. Tadeusz Adamowicz, który mieszkał tu z żoną Agnieszką i 4 dziećmi. Fakt
utrzymywania takiego pracownika świadczy o wadze, jaką bernardyni przywiązywali do liturgi i poprzez utrzymywanie
przy swoich klas ztorach osób muzykujących. 69 Podobną starannością wykazywano się przy przygotowaniu samej mszy
św., o czym świadczy, i to, że w spisie przedmiotów przechowywanych w klasztorze na uwagę zasługiwać posiadanie
przez klasztor, tak nieodzownych do przygotowania liturgii urządzeń jak np. żelazka do pieczenia komunikantów oraz do
pieczenia opłatków. Także troskliwość o jakość kazań kazała trzymać tu dobrze wyposażoną bibliotekę, w jakiej zarejestrowano
185 książek.
Co do liczebności parafii i statystyki udzielonych sakramentów, to wiadomo, że w 1828 r. było 1.135 katolików (w
tym: 909 parafian spowiadających się, i 226 nie spowiadających). W tym też roku ochrzczono dzieci płci męskiej 21, płci
żeńskiej 16 [razem: 37]; natomiast umarło osób płci męskiej 6, a płci żeńskiej 8 [razem 14], zaś zaślubionych par było w
tym czasie 8. Uposażenie klasztoru wynosiło: 2 włóki ziemi, 300 r. s. kapitału, dochodu rocznego [tzw. anuaty] 591 r. s. i
30 kop. oraz 227 i 50 kop. Kościół „z powodu starości i zaniedbania groził upadkiem.‖ Nadal znajdowało się w nim 5 ołtarzy:
„W wielkim widniał obraz Trójcy Przenajświętszej, pod której wezwaniem Kościół został poświecony, a pod nim
umieszczony był obraz Niepokalanego Poczęcia Maryi Panny, okryty szatą ze srebra. Znajdujące się w bocznych ołtarzach
obrazy również pokryte są srebrnymi s zatami, ozdobione koronami i wotami. Na ścianach zawieszone są cztery obrazy
świętych Pańskich i portret fundatora. 70 Natomiast zakrystia była „dostatecznie‖ zaopatrzona. 71
57
O. Honoriusz STAREWICZ [Starsiewicz?], Wg GAB, sygn. 1781-24-15604. Data 1822 r. wg dokumentu ABK sygn. L-8, k. 259, gdzie podpis
przy dacie 5.VIII.1822.
58
GAB sygn. 1781-24-464 [dokument z VII.1826 r.]
59
IAW sygn. 694-1-4394 k. 58. Należały tu miejscowośći (w nawiasach podano informacje odnośnie: spowiadających się / nie spowiadających się.):
m. Bierezyna [33/16], d. Berezyński Lipsk [8/6], d. Osowiec [4/-], w. Lipsk [4/2], d. Ulesie [8/2], d. Karolin [10/4], w. Karolin [8/1], d. Bereśniówka [4/5]
plebania Biehomska unicka [2/-], d. Trebiz [16‘4], d. Berezpol [4/-], d. Czernica [7/-], w. Czernica [9/2], d. Kadłubiszcze [7/-], z. Lipniki [2/-], z. Zaostrowie
[5/1], f. Ruzajcy [9/3], w. Zelechowie [14/3], d. Osieczyszcze [2/2], d. drugi Osieciszcze [5/1], w. Sieczyszcze [49 /16], f. Uzmoście [9/-], z.
Humiszcze [7/1], w. Chwiedoćki [19/1], w. Słoboda [29/8], z. Popówka [5/1], d. Dąbrzeżyce [21/7], d. Pierechodzie [14/-], z. Okrajscy [3/2], d. Postrzezi
[13/-], z. Lubnik [6/2], z. Lipnik [14/3], z. Poziułkowicze [8/1], z. Usochy [13/1], f. Antoniów [20/3], z. Sbramionki [8/3] w. Wiecze [11/2], w. Łoby
[23/3], m. Małe Dolce [27/2], d. Dolce małe [10/1], f. Barankowice [5/1], z. Świerzno [5/2], w. Tartak [43/6], w. Zazierze [2 /2], w. Zamierze [../11], z.
Ostrowiec [16/4], w. Ostrowiec [11/3], w. Nuk [15/5], d. Dolce wielkie [6/5], m. Dolce wielkie [14/5], z. Abramowicze [5/3], w. Lubienia [12/15], w.
Zamosze zw. [32/9] w. Porówka [18/3], z. Michałowszczyzna [3/3], w. Starzyna [66/13], f. Antonówka [7/1], w. Wieśniak [2/1], f. Wieśniak [10/-], w.
Bahożyn [37/7], f. Mazyckie [9/1], f. Kalinowy [8/2], w. Popówka [3/2], w. Czernice [23/7], w. Bożany [20/1], w. Zahołowie [26/5], w. Załazy [20/5], w.
Warlicz [4/3], f. Kamierowicz [3/-]. Uwaga! na dokumencie z roku 1827 występuję nieco inne nazwy, więc podaje je poniżej, używając najpierw starej
nazwy z 1820 r., a później zmienionej, może wraz ze zmianą właścicieli zmieniano nazwę dworów lub to tylko błędy pisarskie. Były to miejscowości: d.
Trebiz = Julianowo, f. Ruzajcy = Rozwuj, w. Sieczyszcze = Osieczyszcze, Okrajcy = Okraycy, Poziułkowicze = Puciłkowicze, Czarniec = Czarnica,
Bozany = Bojary, Kamierowicze = Alexandrowo, Mażyckie= Mazolin, Skramionki = Chramionki, Wiecze = Wieloże, Łoby = Łohi, Barankowice =
Babankowo, Huk = Wieśniewo.
60
Tamże, k. 7-8
61
O. Leon GAJEWSKI, ur. 1763, w zakonie od 1789, kapł. 1803, 1827-1829 gwardian w Bierezino.
62
Tyle KKB, natomiast w: DM T 2, s. 164-165 i 170-171, gdzie podano, że w klasztorze mieszkało 4 zakonników w tym 2 kapłanów.
63
Miał 44 lat życia, 16 lat kapłaństwa, 22 lata życia zakonnego oraz 16 lat obowiązku.
64
Dosyć młody wiekiem bo miał 38 lat życia, w tym 18 kapłaństwa i 20 lat życia zakonnego, oraz 19 obowiązku.
65
Miał 39 lat życia, 8 kapłaństwa, 11 życia zakonnego, 5 lat obowiązku.
66
W wieku 40 lat, 15 kapłaństwa, 20 rok w zakonie i 11 lat obowiązku.
67
W wieku 34 lat, w zakonie 7 lat a na urzędzie 6 lat.
68
Najmłodszy wiekiem bo liczący 28 lat, a w zakonie tylko 3 i 2 lata urzędu kanaparza, była to funkcja związana z wydzieleniem lub podawaniem jedzenia
do stołu (dzisiejszy indendent).
69
W pobliskim klasztorze Budsław funkcjonowała cała kapela, utrzymywana dla uświetnienia liturgii w tym sanktuarium maryjnym.
70
Cyt. za DM T 2, s. 105.
71
Wg GAB, sygn. 1781-27-431 k. 1v-2v, gdzie zestawienie przechowywanych w roku 1829 r. przedmiotów m.in. 22 ornaty. Pierwszy w kolejności,
[możliwe że wyglądający najładniej] opisano jako: „ornat sztosowy na białym dnie z kwiatkami zielonymi i srebrnymi przenicowany (...) manium różowe
podszyte przez śp. Maryanne Czarnecką Kapitanową Brasławia sprawiony cum omnibus reqvistis‖. Wśród innych szat liturgicznych wspomniano 3 kapy
kolorów: białego, fioletowego i czarnego.
155