Wskrzeszenia na pograniczu dwóch światów - Iwieniec

Wskrzeszenia na pograniczu dwóch światów – część 1
Natomiast w miejscach nie objętych katechizacją, rolę nauczycieli religii spełniali rodzice. 278
3. Mu zy ka c zy li ud zia ł kato likó w w t wo r zen iu ku ltu ry.
W książce: Pamiać Miadzielski rejon 279 czytamy, że w tym czasie z otwartymi koncertami przyjechał do Dokszyc młody
utalentowany pianista Joachim Gliński [1853-1898], syn organisty z Budsławia, jaki po otrzymaniu od ojca podstawowego
wykształcenia muzycznego uzupełniał je od 1876 r. w Petersburskim Konserwatorium. Koncertował m.in. w Budsławiu,
Wilejce, Miadziole i Dokszycach. Po latach pracował J. Gliński jako organista w Grodnie [kościół bernardyński] i W ilnie
[kościoły św. Ducha i św. Jana]. Jak widać istniała więc w tym okresie także możliwość zetknięcia się z dobrą religijną
muzyką w murach świątyń lub na koncertowych salach i to w wykonaniu katolickiego pianisty.
4. W izyta b is kupa w 1912 r . 280
Wspomnianą już wizytacje biskupią w Dokszycach uzupełni nam w tym miejscu opis mający na celu dokładniejsze odd anie
ducha religijności parafii w tych trudnych latach dyskryminowania religii katolickiej. Otóż czytamy w tym opisie, że
„Arcybiskup W. Kluczyński wyjechał z zamiarem wizytowania tych dekanatów, których nie zdążył zwiedzić biskup sufragan
(...). 30 lipca, około godz. 24.00 przybyliśmy na stację Parafianowo, oddaloną od Dokszyc o 10 wiorst. Pomimo nocy
powitało tutaj arcypasterza liczne grono wiernych z księdzem proboszczem Radziwiłło i reprezentantami okolicznych
obywateli na czele. (...) Niezwykle oryginalnie i malowniczo wyglądała nasza jazda z Parafianowa do Dokszyc. Ciemna
noc, a wśród niej kawalkada złożona z szeregu powozów, jadących przy świetle pochodni. Ekscelencja kilkakrotnie zatrzymywał
się w drodze w celu udzielenia błogosławieństwa ludowi, który na powitanie arcypasterza przybył ze świecami,
chlebem i solą. Wzruszający był widok tych ludzi, witających z płaczem, na klęczkach swego biskupa. Było w tym coś
symbolicznego i wielkiego: potęga szła w tę ciemność, aby ją rozjaśnić, lud zaś wyczuwał tę siłę i garnął się do niej. W
Dokszycach (...), na plebani, oprócz paru księży z sąsiednich parafii, z dziekanem borysowskim, ks. Hurką na czele, zastaliś
my sześciu alumnów seminarium petersburskiego, którzy przybyli na wezwanie księdza inspektora i mieli uczestniczyć
w asyście w czasie wizyty. 31 lipca o godz. 10.00 odbył się ingres do kościoła. Plac przed plebanią oraz cała przestrzeń
miedzy plebanią a kościołem były zapełnione. Ludzie rzucali się na kolana, całowali ręce i nogi swego pasterza, który pod
baldachimem z wolna postępował ku kościołowi, błogosławiąc klęczących. Dzieci, ubrane na biało, sypały kwiaty, lud
śpiewał i płakał zarazem. Był to jednak płacz radości: Oto jest wśród nich dostojny zwierzchnik Kościoła, którego w tej
parafii najstarsi ludzie nie oglądali.‖ 281
Opis tego żywiołowego okazywania uczuć i świadectwo [przywiązania do wiary katolickiej miejscowej ludności zna jdujemy
i w dalszej części relacji, gdzie m.in. czytamy: „Jeżeli spotkanie ekscelencji z wiernymi w Dokszycach nazwać
można rzewnym, to nieporównanie bardziej wzruszające było pożegnanie. Gdy arcypasterz przemówił do ludu po raz
ostatni, życząc mu zachowania łaski boskiej i powodzenia w sprawach doczesnych, płacz i jęk wyrwał się z tysiąca piersi.
Czuć było, że dla tych ludzi był arcypasterz w tej chwili najdroższą osobą. Był to odruch uczucia religijnego, instynkto wny,
może przeczucie, że w swoim życiu biskupa już nie ujrzą. Procesja z kościoła na plebanie trwała niezwykle długo, gdyż
wszyscy chcieli pożegnać się z biskupem, całując jego ręce, a nawet nogi. Tegoż dnia o godz. 19.00 wyjechaliś my do odd alonego
o 20 wiorst od Dokszyc Lipska (...).‖ 282
Oczywiście doświadczenie religijne przenosiło się teraz na obszary okoliczne, odradzającą się parafie w Berezyno oraz
sąsiednią wspólnotę w Kiemieszowcach, czyli wszędzie tam gdzie z posługą religijną dojeżdżał ks. I. Radziwiłła.
278
J. Ragino, Wspomnienia, dz. cyt., s. 37, autor wspomina sytuacje w pobliskiej parafii Lepel: „Zgodnie z prawem o szkołach, dla katolików ksiądz
powinien wykładać przedmiot ‗Prawo Boże‘. Jednak urzędnicy carscy prowadzący rusyfikacje pod różnymi pretekstami usuwali księży ze szkoły i
przedmiotu tego u nas nie było. W tej sytuacji księża przez rodziców naciskali uczniów, aby co obowiązkowo w niedziele przychodzili do kościoła (...).
Uczniowie przyjmowali obowiązek służenia do mszy na podobieństwo pomocników w cerkwi.‖
279
Pamiać. Miadzielski rajon., wyd. cyt., s. 113-115, o koncercie w Dokszycach na s. 114.
280
KwR, s. 146-150.
281
Dalsza część opisu brzmi następująco: „W samym kościele miejscowy proboszcz, ks. Radziwiłło w krótkim przemówieniu powitał ar cypasterza w
imieniu swoim i parafian oraz przedstawił historię i stan obecny parafii. Dowiedzieliśmy się, że drewniany kościół dokszycki został zbudowany w roku
1608 przez starostę Kiszkę. Zniszczony w roku 1669 w czasie wojen szwedzkich, został odbudowany w roku 1745 przez I. Trocewsk iego i, podtrzymywany
przez kolejnych proboszczów, przetrwał aż dotąd. Przemówienie ks. Radziwiłło było równocześnie okazaniem synowskiego uczucia wobec swego
biskupa oraz złożeniem hołdu temu, który uosabiał najwyższą władzę kościelną w kraju. Wraz ze zgromadzonym ludem proboszcz otrzymał pasterskie
błogosławieństwo, w którym jednak początkowo zabrakło jakiegoś żywszego, subiektywnego akcentu ze strony arcypasterza. Lecz oto nastała chwila
ciszy. Zabiło żywiej tętno: przemówił nie tylko jako arcybiskup, lecz jako ojciec do swoich dzieci, który tęsknił za nimi, pragnął je poznać, zaradzić ich
potrzebom i ukoić głód ducha. Z szat pontyfikalnych ukazał się człowiek, którego duch został dopełniony i udoskonalony przez najwyższy stopień kapłaństwa,
którego żywiołem i życiem jest myśl, troska i praca dla dusz sobie powierzonych (...). Po przemówieniu arcybiskupa, zgodnie z przepisami
pontyfikatu, odbyło się nabożeństwo za zmarłych parafian; około godz. 12.00 rozpoczęła się celebracja mszy św., podczas której ekscelencja osobiście
wygłosił kazanie. Mówił o tym, jak Bóg troszczy się o dusze ludzkie (...). Po nabożeństwie, w mieszkaniu księdza proboszcza podany został obiad, na
którym oprócz duchowieństwa, byli obecni wyżej wymienieni obywatele; przybyli również tego dnia (...). Następnie biskup bierzmował bez przerwy do
godz. 22.00. Ceremonia odbywała się na cmentarzu. W środę, 1 sierpnia arcypasterz odprawił mszę św. czytaną, poczym znowu bierzmował na cmentarzu
do godz. 14.00. Jednocześnie w kościele odbywała się suma z kazaniem. Po obiedzie ekscelencja dokończył udzielania sakramentu bierzmowania, do
którego przystąpiło łącznie 3.518 osób. Bierzmowani byli nie tylko parafianie dokszyccy, ale również wierni z sąsiednich parafii diecezji wileńskiej. Do
posługi jednania, oprócz księży z archidiecezji mohylewskiej, przybyło do Dokszyc czterech kapłanów z diecezji wileńskiej, którzy gorliwie pomagali w
pracy. Chcąc uzyskać jakiś obraz poziomu wiedzy religijnej w parafii, arcybiskup, po skończonym bierzmowaniu, pytał dzieci katechizmu, a dobrze
odpowiadającym rozdawał obrazki i medaliki.‖
282
Dalszy opis i informacje o odwiedzinach biskupa w kaplicy na cmentarzu w Małych Dolcach oraz przy budującej się świątyni w Bierezinie i ko-
ściele w Kiemieszowcach umieszczono w IV rozdziale.
69