Wskrzeszenia na pograniczu dwóch światów - Iwieniec

Rozdział
w 1927 r. 155 Tego samego roku odbyła się w parafii Misje [przeprowadzone w dniach: 13-18.III.1927 r.], a kilka miesięcy
później ludzi poruszyło nowe wydarzenie, jakim było przeprowadzone dnia 26.VIII o godz. 17.30 wizytacja biskupia, połączona
z odwiedzinami w kaplicach dojazdowych: Gnieździłowo i Berezówka. Z innych danych wiadomo, że w tym czasie
obsługiwana była także kaplica w Kijakowie. 156
W porównaniu z innymi parafiami tego terenu, skoro Parafianów to bardzo duża parafia, gdyż wg statystyk za rok 1929,
w dekanacie nadwilejskim (liczącym 14 parafii) w ciągu tegoż roku udzielono: chrztów - 1.679, ślubów - 1.674, pogrzebów
- l.751 co przy założeniu, że Parafianowo liczył 7.800 katolików 157 można mówić o dosyć otwartym na życie sakramentalne
środowisku, bo w tym czasie (1933 r.) mamy aż 209 chrztów i tylko 7 ze związków nieślubnych. 158 Oczywiście nie była
to tylko zasługa proboszcza ale sprzyjało temu także angażowanie się osób odpowiedzialnych za sytuacje w diecezje, i tak
dnia warto pamiętać, że dnia 22. V. 1931 r. miała miejsce kolejna wizytacja biskupa.
Dnia 22 sierpnia 1931 r. 159 , odbyła się konsekracja kościoła. Na podstawie dokumentu, wspomnianej już wizytacji biskupiej,
z 1931 r., 160 wiadomo że w dniu poświęcenia były tu, oprócz głównego ołtarza poświęconego Matce Bożej także 4
boczne ołtarze: Najświętszego Serca P. Jezusa, św. Antoniego, św. Stanisława Kostki i św. Teresy od Dzieciątka Jezus.
Kościół posiadał 3 dzwony o imionach: św. Kazimierz, św. Marcin, św. Stefan.
W dokumentach Synodus-1931 znalazło się zestawienie wszystkich miejscowości należących do parafii; było to 68
wiosek, 33 zaścianki, 29 folwarków, 11 majątków zamieszkiwało je 8.085 wiernych. 161 Parafia rozrasta się bo statystyka
tego czasu, odnośnie udzielanych sakramentów wygląda dosyć dobrze i wskazywała tendencje zwyżkowe, gdyż było tu od
2 do 3 razy więcej chrztów niż pogrzebów. 162 W 1936 r. = 8.817 kat. 163
Kolejnymi wikarymi w tej licznej parafii na przestrzeni lat 1931-1939 byli: VIII.1931-XII.1932 - ks. Zygmunt Sztafiński
164 , XII.1932-VIII.1933 - ks. Piotr Toczyłowski 165 , VIII.1933-VIII.1934 - ks. Józef Dziemian 166 , 1934-V.1935 - ks. Stanisław
Nacewicz 167 , 1935-1939 - ks. Ryszard Werbel 168 , 1939-1941 – ks. Mieczysław Sznitowski.
W czasie pobytu w parafii ks. R. Werbla powstała Krucjata Eucharystyczna, do której w roku 1938 należało 417 dzieci
[116 chłopców i 301 dziewcząt]. Zastępy dziecięce istniały w następujących wioskach: Librowszczyzna, Hryniewszczyzna,
Łajkowo, Parafianowo, Cielesze, Kruszyno, Dziadki, Stare-Sioło, Porpliszcze I i II, Jurkowszczyzna, W iereńki, Józefowo,
155
Przynajmniej o takiej dacie pisze dokument ABW sygn. 318-1629; natomiast wg: IAW sygn. 694-5-5118 kosztowne remonty kościoła doprowadziły
do opodatkowania parafian i podwyższenia taksy [ np. za śluby pobierano 25 zł.] co czasem spotykało się z niezadowoleniem wiernych, zachowały
się nawet dokumenty-skargi pisane do Biskupa. Kuria brała w obronę kapłana, nie mając z czego sama dofinansować prac remontowych; wioską niezadowolonym
i pragnącym przyłączenia do innej parafii radzono najpierw zapłacenie zaległych podatków. Natomiast wg: Pauliny Raczkowskiej (wywiad w
Parafianowie) można mówić o roku 1928 jako dacie remontu, bo wtedy zabił się przy pracy malowania zakrystii jej syn, miał 17 lat i spadł z rusztowania.
156
R-wil-1926.
157
Statystyka liczebności parafii: 1927 r. = 7.754 katolików, 1928 r. = 7.800 kat., 1929 r. = 7.800 kat., 1930 r. = 7.927 kat., 1931 r. = 8.085 kat., 1932
r. = 8.085 kat., 1934 r. = 8308 kat., 1937 r. = 8.989 kat.; dane na podstawie kolejnych schematyzmów: np.: R-wil-1927.
158
Por. ABW sygn. 318-5201.
159
WAW 15-18/1931, s. 201.
160
ABW sygn. 318-1629.
161
Wioski: Sitco Wielkie, Sitco Małe, Porpliszcze, Hnieździłowo, Zołotuchi, Szumin, Otrubek, Rajówka, Porpliski-Dwór, Szantary, Turki, Olchówka,
Azaryno, Janowicze, Bryczeniki, Kobielce, Drabionki, Woznowszczyzna, Zabiehy, Borkowszczyzna, Werenki, Chiłowszczyzna, Hryniewszczyzna,
Jurkowszczyzna, Librowszczyzna, Bojary, Bartłomiejowce, Polany, Struki, Dziechciary, Cielesze, Azarcy, Świrki, Pasiki, Powark i, Podomchy, Karłpówka,
Borsuki, Repiachy, Pliski, Kurdzieki, Wianucino, Lisowicze, Wojtkowicze, Porzecze, Stara-Wieś, Makarewicze, Czerkasy, Nowa-Wieś, Dziatki,
Zaborcy, Osinówka, Czeczuki, Kobiele, Hrebuczyn, Puzany, Skuduci, Litowcy, Wołodzki, Ostrowlanka, Pierełoje, Sabory, Kruszyno , Zaboije, Hłuszka,
Ciemieszyno, Parafianów, Waszunowy (v. Aszunowo); zaścianki: Dąbrówka, Rakowszczyzna, Zaciszek, Buj, Przechodziec, Jamno, Jakóbowo, Łajkowo,
Waszunowo-Kurczewskiego, Waszunowo-Leszczewicza, Waszunowo-Lipnickiego, Ciecierewincy, Ziewalicze, Polany, Repiszcze, Niechwiadówka,
Sierodziny, Paulinowo, Krzywoszyny, Masłowicze, Kircino, Bułaszki, Charoszaja-Jel I, Charoszaja-Jel II, Żywulino, Strachanówka, Chropate, Jamiszcze,
Wołkowo, Otrubek, Kurchan, Dziemidzianki-Pohrebiszcze, Sierahowo; folwarki: Borkowszczyzna, Nieścierówka, Janowicze, Kiejdany, Wiekowszczyzna,
Dubowo, Florianowo, Żary, Zarucze, Kisielówka, Dawidówka, Malinówka, Ignapol, Czebodany, Naddatki, Pawłowo, Chodorówka, Niewiarany,
Józefowo, Karolino, Asanowicze, Wincentowo I, Wincentowo II, Iwanowo, Pawłowicze, Waszunowo -Karweckiego, Waszunowo-Obryckiego, Rożampol,
Kaczany; majątki: Parafianowo, Sitco, Hnieździłowo, Dokszyce, Klemensowo, Kijakowo, Ankudów, Kletenburg, Bułachy, Jasiewszczyzna, Stan isławowe.
162
Tablica 68 – Statystyka udzielanych sakramentów i posług w Parafianowie 1935-1937 r. (dane według ABW sygn. 318-663,695 i 707).
Rok Chrzty Zmarli Śluby Liczba parafian Dane wg dokumentu
1935 215 129 76 ok. 8320 ABW sygn. 318-663
1936 224 73 54 ABW sygn. 318-695
1937 199 74 45 ABW sygn. 318-707
163
R-wil-1936.
164
Ks. Zygmunt SZTAFIŃSKI przyszedł do Parafianowa z Dobrzyniewa dnia 31. VII. 1931 por.:WAW-1931 s. 201, według białoruskiej prasy był
„świadomym białorusem” por.: „Chrystianska Dumka‖ 2/213/93, s. 204. Ostatnie lata swojego życia dotknięty był: ,,paduc'aj chvarobaj‖, czyli padaczką.
Wg dokumentu: IAW sygn. 694-5-5118 wiadomo, że zmarł w Parafianowie, jako wikary dnia 28.XII.1932 r. (w domu rodzinnym w Dąbrowie).
165
Ks. Piotr TOCZYŁOWSKI ur. 1896, pocz. Seminarium w 1923 r. [ABW sygn. 318-14375], kapł. 1931, początkowo pracował w Holszanach, w
Parafianowie od 30.XII.1932 r., później do 28.VIII.1933 w Lipniszkach, 1936-1938 w Dąbrowie. Jeszcze R-wil-1934 podaje go w Parafianowie.
166
Ks. Józef DZIEMIAN, ur. 1900, kapł. 1931, 1931 Słobudka, 1932 Borodzienicze (jako prefekt), 1932-1934 Parafianowo (urząd wikarego od
28.VIII.1933, dane wg WAW 13-14/1934, s. 196), 1934-1939 Bytień, 1939 Wilno, 1939-1941 Dolistowo, 1941-1944 Czarna Wieś Kościelna, 1944-1945
Mszyniec, 1945 Olsztyn, 1945-1954 Wierzchowice, 1954-1955 Wrocław, 1955-1964 Wierzchowice, 1964-1966 Białystok, zm. 11.12.1964 w Białymstoku.
Por.: T. Krahel, Ksiądz Józef Dziemian, „Czas Miłosierdzia‖ VII(172)/2004.
167
Ks. Stanisław NACEWICZ ur. 1892, kapł. 1933; od 27.VI.1934-1935 Parafianów, od 1.V.1935-1938 Łosk.
168
Ks. Ryszard WERBEL ur. 1906, kapł 1934, początkowo wikary w Łazdunach, od 10.V.1935 -17.IX.1939 Parafianów, po wkroczeniu wojsk sowieckich
uciekł do rodzinnych stron, pracował w Rosi u ks. Gałkowskiego. Później sam został proboszczem w Rosi. Zm. 2.VIII.1989 r. i tam pochowany,
wg K-łwN s. 58 pracował także w Wołkowysku i Rohoźnicy.
208