Wskrzeszenia na pograniczu dwóch światów - Iwieniec

Wskrzeszenia na pograniczu dwóch światów – część 1
1758- 1765 – p robos zc ze m ks . P iotr ZA CHOWSKI. 114
Nie była to osoba nowa w tym terenie, bo rozpoczynał ten kapłan prace w parafii Doks zyce jeszcze jako pomocnik ks. M.
Federowicza, gdyż w latach 1757-1758 r. podpisywał się tytułem: „kurat‖, a dopiero w maju 1759 r. umieszcza przy swoim
nazwisku dopisek: „proboszcz‖.
1765 [ I X - XII] – probos zc ze m ks . Jó ze f JA NOW I CZ. 115
Odnajdujemy nazwisko tego plebana w odpisie dokumentów zestawionych w protokóle wizytacji z 1867 r. 116 gdzie wspomina
się o opisie kościoła zestawionym dnia 13.IX.1765 r. jako: Opis kościoła i plebani z 1765 Ks. Józefem Janowiczem
proboszczem Dokszyc uczynionym.
Natomiast pewnym zdziwieniem napawa fakt, że w księgach metryk nie ma podpisu tego kapłana przy administracji
sakramentów, wszystkie te posługi wypełniał bowiem ks. Jan Góra, komendarz. Ostatni zapis ks. P. Zachowicza jako proboszcza
umies zczono w miesiącu VIII.1765 r., a podpis nowego administratora ks. K. Sakowicza spotykamy już w
XII.1765. Możliwe, że wspomniany dokument był jednym z tych nielicznych, jakie w czasie swojej trzymiesięcznej działalności
w parafii pozostawił ks. Janowicz.
1765- 1766 – p robos zc ze m ks . Ka zimie r z SA KOW I CZ . 117
Odnośnie osoby nowego plebana dysponujemy tylko wspomnianym już podpisem z dnia 11.XII.1765 r., gdzie jednak
umieszczono przy jego nazwisku tytuł: „proboszcz‖. Umiejscowienie podpisu w grudniu tego roku pozwala przypuszczać,
że i w początku następnego roku pełnił tu funkcje plebańskie.
1766- 1769 – p robos zc ze m ks . Jó ze f T RZ ECI A K. 118
Wg dokumentów wizytacyjnych [LuPD] zachowany był jeszcze w roku 1829 w dokumentach plebańskich spis zwany:
„Inwentarz podawczy parafii dokszyckiej z 1769 r.‖, gdzie między innymi zapisano powinności włościan funduszowych,
jakie mieli wobec plebani Dokszyce, nakazujące im aby, wedle ówczesnych zwyczajów o ekonomi pańszczyźnianej, od
której nie były wolne tez struktury kościelne, by: 1. Z każdego domu po 2 dni pańszczyzny na tydzień wypracować; 2.
Utrzymywać „Straż do dworu‖, kolejno po 1 osobie [może do folwarku Turki ?]; 3. Zabezpieczać coroczny transport do
Wilna w potrzebach kościoła; 4. Opłacać czynsz spod włoki [wynosił on „kop 2 litewskich czyli 5 złotych‖] ponadto c orocznie
wydzielać daniną w ilościach: „kur dwie, jaj dziesięć, grzybów kop jedna.‖
W roku 1769 przeprowadzono podział finansowy z dochodów Dokszyckich pomiędzy Kapitułą a Plebanią i wtedy też,
wg dokumentu 119 Ograniczenie Plebani Dokszyckiej z Prześwietną Kapitułą Żmudzką, po raz kolejny przyznano prawo
połowu w jeziorze Miadzioł proboszczowi dokszyckiemu.
W czerwcu 1769 r., według zapisów z ksiąg metrycznych, obowiązki komendarza pełnił już ks. Jerzy Korniłowicz,
późniejszy pleban.
1769- 1783 [ 1790] – p robos zc ze m ks . J e r zy KORNIŁ OW I CZ . 120
Nowy proboszcz pochodził z powiatu grodzieńskiego i miał ok. 40 lat życia, choć dopiero 7 lat kapłaństwa, musiał więc
dosyć późno rozpocząć naukę w Wileńskim Seminarium Diecezjalnym. W Dokszycach spędził resztę swojego życia, aż do
grudnia 1793 r., 121 czyli cały niespokojny czas rozbiorów i włączania Litwy do Rosji. Mimo trudnych lat, udało mu się
zgromadzić środki na pomalowanie wnętrza kościoła, jakie wykonano już nie z dochodów kapituły żmudzkiej [która b udowała
kościół], ale z dobrowolnych datek parafian.
Wewnątrz świątyni umieszczonych było siedem ołtarzy z pozłacanymi rzeźbami, trzy w prezbiterium i po dwie pod
każdą ze ścian. 122 W tych ołtarzach na prezbiterium umieszczono: figurę „Ukrzyżowanego Chrystusa‖ w głównym, zaś
dwa boczne poświęcono: św. Stanisławowi biskupowi i męczennikowi i św. Jerzemu męczennikowi. Pozostałe ołtarze to
obraz Niepokalanego Poczęcia Marii Panny, o którym Wacław z Sulgostowa wspomina jako o „cudownym obrazie N.M.
Panny Niepokalanie Poczętej okrytym szata metalowa‖, 123 oraz obraz św. Antoniego w srebrnej szacie. 124
Wygląd kościoła z zewnątrz opisano w dokumentach wizytacyjnych [WDP-1782] jako budynek: „bez podmurowania
mający drzwi na zaporę wewnętrzną, drugie przy chorze, trzecie do zakrystii z kościoła z zamkiem wewnętrznym. Okien
114
Ks. Piotr ZACHOWSKI, początkowo komendarz, a później pleban w Dokszycach gdzie pracował w latach 1757-1765 r.
115
Ks. Józef JANOWICZ, proboszcz w Dokszycach gdzie pracował w 1765 r.
116
GAB sygn 1781-27-475, k. 59, nr 15.
117
Ks. Kazimierz SAKOWICZ, proboszcz w Dokszycach gdzie pracował w latach 1765-1766 r.
118
Ks. Józef TRZECIAK, proboszcz w Dokszycach gdzie pracował w latach 1766-1769 r.
119
Wspomina się go w aktach wizytacji z 1782 r., por.:WDP-1782, k. 73.
120
Ks. Jerzy KORNIŁOWICZ – wg WDP-1782 miał w tym roku 52 lata, czyli ur. ok. 1730 r., święcenia kapłańskie otrzymał dnia 2.IV.1762 r.,
udzielone przez posługę ks. bp. Zieńkowicza.
121
Zmarłego 19 grudnia 1793 r. kapłana, pochowano pod wielkim ołtarzem w kościele dokszyckim.
122
Możliwe, że liczba była nieco inna, bo tu opieramy się na danych z ok. 1830 r. zamieszczonych w DM T 1, s. 95-96. Natomiast wcześniejsze dokumenty
mówią o 9 ołtarzach. Wśród świętych umieszczonych na obrazach są także: św. Stanisław patron fundatora kościoła bp. St. Kiszki oraz św. Jerzy
opiekun proboszcza ks. J. Korniłowicza. Wiadomo również, że trzy pierwsze ołtarze ufundowała Ludwika Hutorowiczowa, podstarościna oszmiańska,
przeznaczając na ich wykonanie 100 czerwonych złotych Polskich, por.: DM T. 1, s. 96.
123
W. Nowakowski, O cudownych obrazach...., dz. cyt., s. 157. Natomiast WDP-1782 wylicza przy obrazie Matki Bożej 34 tabliczki wotywne. Ponadto
wspomniano o obrazie Matki Bożej Częstochowskiej ze sznurami pereł [x2] i korali [x4+2]. Zastanawiający jest zapis w WDP-1782 nr 34, gdzie
czytamy: „na ołtarzu N. Panny Dokszyckiej‖, przy Jakiej obrazie umieszczone były „tabliczki srebrne‖ oraz „koron srebrnych przy tym obrazie 4 w tym
dwie pozłacane‖.
124
WDP-1782: „zasłona obrazu św. Antoniego srebrna wagi 9 grzywien‖.
31