Wskrzeszenia na pograniczu dwóch światów - Iwieniec

-nowaniu w Wołkołacie przez pewien czas dwóch świątyń lub tylko parafii: katolickiej i unickiej. Lata jej pracy określałby
tytuł jednej z ksiąg metrycznych: Księga Metryczna Ochrzczonych w Cerkwi Wołkołackiej Unickiej od S° 1768-1782. Wizytacja
z 1784 nie pisze już nic o istnieniu tej świątyni. Prawdopodobnie po 14 latach fun kcjonowania zabrakło duszpasterza
lub dołączono wiernych do innej parafii unickiej np. Sitce.
1791 – ad min is t rato r ( ?) ks . Pro moto r JA ROST YW
Nazwisko takie znajduje się w dokumencie wizytacyjnym z poł. XIX w., gdzie mowa o wygrawerowaniu tego nazwiska na
jednym z dzwonów. Napis głosił mianowicie: „Za staraniem ks. Promotora Jarostywa w roku 1791". 50 Niekoniecznie musimy
tu mieć do czynienia z osobą proboszcza, może to być równie nazwisko kapłana związanego z parafią poprzez funkcjonującą
przy niej Altarię.
W 1794 r. następuję faktyczne włączenie tego obszaru do Rosji, i choć początki wydają się mało istotne dla sp osobu
modlitwy czy prowadzenia nabożeństw w kościele to z czasem miały wnieść kolosalne zmiany.
1797- 1798 – ad min is t rato re m ks . Zyg munt ŁAST OW S K I. 51
Prawdopodobnym jest, że wspomniany kapłan pełnił do marca 1798 r. obowiązki administratora parafii, ale mógł też występować
tu jako pomocnik, który w czasie przekazywania urzędu podpisał dokument zdawczy. Wiadomości czerpiemy
tylko ze spisu przechowywanych w archiwum parafii dokumentów wizytacyjnych, wypada się więc domyśleć ze były to
korekty przed utworzeniem nowej diecezji.
b. Diecezja Mińska [1798-1849 r.].
1798- 1802 - p robos zc ze m ks . Ba zy li SA LM ONOW I CZ. 52
Po rozbiorach Rzeczpospolitej i przyłączeniu tych ziem do Rosji, miasteczko Wołkołata zmienia kolejnych właścicieli, 53
stając się jednocześnie w nowej diecezji mińskiej beneficjum dla kanoników i pracowników katedry; wtedy też tzw. „intraty
proboszczowskie" przeznaczono na utrzyma nie jednego z wikarych katedralnych. 54 Stan materialny parafii nie był jednak
zachwycający skoro w 1802 r. napisano: „Teraźniejszy rządca gorliwie czuje około reperacji tego kościoła nader
opuszczonego, równie i plebani spustoszonej." 55 W dokumencie wizytacyjnym z 1798 r. m.in. o wystroju kościoła gdzie w
głównym ołtarzu obraz św. Jana Chrzciciela jaki udziela chrztu Chrystusowi, na dzwonnicy przy kościele 4 dzwony . 56
W 1802 r. dokonano kolejnych zmian w administracji państwowej na tym terenie i miasteczko Wołkołata zostało włączona
do wilejskiego powiatu.
Do 1815 - p robos zc ze m ks . Z I ENKOW I CZ . 57
Pełnił funkcje kanonika w Kapitule Mińskiej, bo jak pamiętamy plebania Wołkołacka była częścią jej beneficjum. Nat omiast
obowiązki pomocnika wypełniał, czyli był „Curatorem Wołkołackim‖ w latach 1806-1815 r. ks. Bazyli Ginko. 58
1815- 1839 - p robos zc ze m ks . Ba zy li GI NKO.
W roku 1816 parafia liczyła 5.301 katolików, z czego blisko 75% w tej liczbie przyjmowało sakramenty, bo czyniło to
3.924 osób, natomiast o 1.377 osobach napisano, że nie było zdolnych do tego, [może chodziło o dzieci?]. Zbliżoną wydaje
się też liczba narodzin i zgonów 59
50
B-wołk-1866.
51
Ks. Zygmunt ŁASTOWSKI, informacja na temat pracy tego kapłana zaczerpnięta z dokumentu wizytacyjnego przechowywanego w APW, gdzie
pozostał ślad po przechowywanym tu kiedyś dokumencie zatytułowanym: Inwentarz podawczy z marca 1798 (...) od ks. Zygmunta Łastowskiego.
52
Ks. Bazyli SALMONOWICZ dane o pracy tego kapłana w roku 1798 z APW, gdzie wzmianka o przechowywaniu dokumentu o tytule: Inwentarz
podawczy z 1798 r. (...) dla ks. B. Salmonowicza. Natomiast dane dotyczące 1802 r. z DM T2, s. 210-211. Przysługiwał mu tytuł kanonika.
53
J. Krz., Wołkołata, w: SłG T 13, s. 870-871, czytamy tam: „miasteczko Wołkołata należała niegdyś do wygasłej rodziny Dołmat Pająkowskich,
1794 r. Ksawerego Zienkowicza, następnie Brzostowskich, Oskierków i Szyszkуw", (może Szyszków ?).
54
DM T l, s. 184 na podstawie dokumentu inaugurującego powstanie diecezji mińskiej 29.VII.1798 r.
55
DM T 2, s. 210-211.
56
B-wołk-1798, tam opis dzwonnicy „z brusów związana na trzy kondygnacje (…) tarcicami obita w koło. Kryta Gontem‖.
57
Trudno o dokładniejsze dane na temat lat pracy tego kapłana w parafii, ale na pewno początek po 1803 r. O pracy tego proboszcz wiemy z GAB
sygn. 1781-32-191, k. 81 gdzie Kapituła mińska po śmierci tego kanonika rozważa w 1816 sprawę pozostawionego beneficjum.
58
Ks. Bazyli GINKO, ur. 1769 (? 1767 r.), wykształcenie zdobywał w szkole pijarskiej w Łużkach i bazyliańskiej Berezwecz. Początkowo był wikarym
przy greko-katolickiej cerkwi w Porpliszczach, od 1796 r. już jako wikary przy rzymsko-kat. kościele w Dokszycach [por.: GAB sygn. 1781-24-79
lub B-dok-1796]. Możliwe, że ks. Ginko rozpoczął prace w Wołkołacie jeszcze w 1805 r. bo dokument wizytacji z 1819 r. mówił: „wieku lat 50, kapłaństwa
25, obowiązku 14." Jednak inny dokument [B-wołk-1817] podawał: „ pleban X. Bazyli Józef Ginko ma lat 51, Kapłaństwa 26, Obowiązku plebana
15. Posiada nauką Teologii (...) obyczajów dobrych. Sam administruje sakramenty. Utrzymuje w należycie rząd powinności funduszowe akuratnie wypełnia".
Śladem pobytu w parafii Wołkołata ks. Bazylego Ginko w 1815 r., jako pleban, jest księga: Księga Dla wprowadzania Ukazów i Zaleceń Rządowych
Przeznaczenia Księdza Bazylego Józefa Ginko Plebana Wołkołackiego Roku 1815 miesiąca sierpnia Pierwszego Dnia sporządzona. [APP].
59
Tabela 78 – Udzielanie sakramentów i posług w parafii Wołkołata 1816-1818 r.
rok Urodzenia Urodzenia Zmarło Zmarło Małżeństw Wg dokumentów z APW
1816 r. 71 --? 41 --? 15 B-wołk-1816
1818 r. 68 M 50 K 40 M 35 K 21 B-wołk-1818
225