Wskrzeszenia na pograniczu dwóch światów - Iwieniec

Wskrzeszenia na pograniczu dwóch światów – część 2
Ol bor owicz e 71 (Вольберавічы)
Stara fundacja cerkwi (prawdopodobnie z pocz. XVI w. 72 ) jaka mogła być jeszcze uposażana przez Korsaka, jaki te dobra
podarował Karmelitom. Wiadomo natomiast, że w 1800 r. proboszczem był tu ks. Gabriel Trydenski. Cerkiew p.w. Podwyższenia
Krzyża miała filie w Berezpolu.
W czasach przynależenia cerkwi do prawosławia w 1864 r. pracował tu o. Julian Jeleński. Świątynia uległa zniszczeniu
w okresie po 1920 r., bo nie przedstawia jej już mapa sprzed II wojny światowej (ok. 1933 r.).
Tu mi ł owicze (Тумілавічы)
Dobra te należały od XVI w. do klasztoru dominikanów w Głębokim, ale istniała tu cerkiew p.w. św. Jerzego nie przechowując
jednak dokładnych danych o roku swojej fundacji 73 . Wspominany SłG podaje: „wieś i dobra położone wśród lasów
puszczy Hołubickiej i Bierezińskich (...) dobra należały niegdyś do klasztoru dominikanów. Wieś T. w 1795 nadana została
przez cesarzową Katarzynę II Cyrylowi Józefowiczowi w ilości 252 'dusz poddanych'. W połowie XIX w. w T. mieli fo lwark
Korkozowicz - 52 poddanych i Sadowski 74 - 64 poddanych. Później w miejsce Korkozowicza weszli Szyszłowie. We
wsi była cerkiew p.w. św. Jerzego nie wiadomo przez kogo i kiedy wybudowana." 75
Bardziej dociekliwy w kwestii tej świątyni okazał się E. Tyszkiewicz, który napisał w OpB: „Cerkiew drewniana, pod
tytułem S. Jerzego. W papierach cerkiewnych znajduje się kopia dokumentu, 1673 roku dnia 15 nowembra nastałego; lecz
tak jest niedostatecznie spisana, że z niej doczytać się niepodobna, przez kogo i wiele jest ziemi nadanej na fundusz tej
cerkwi (...)" 76 . Natomiast w spisie cerkwi unickich na terenie powiatu borysowskiego z XVIII w. znajdujemy także tę mie jscowość
jako mającą kościół unicki 77 . W roku 1831 pracował tu ks. Karol Dowgjało, dziekan dokszycko -borysowski. 78
Wiadomo również, iż w tym terenie nie bez oporu przyjmowano nowości z 1839 r., kiedy to zastępowano obrzę d grekokat.
prawosławnym 79 , bowiem źródła rosyjskie informują o „ucieczce‖ wielu parafian pod jurysdykcje rzymsko-katolicką.
W 1863 r. duchownym przy tej cerkwi był o. Wysocki, 80 w tym czasie po raz kolejny przebudowano budynek, lokując tym
razem w pobliżu dworu, 81 według innych informacji było to ok. 1870 r. 82
Cerkiew ta uległa częściowemu spaleniu w czasie pożaru wsi w czerwcu 1943 r. lub w kolejnym pożarze wsi w styc zniu
1944 r. 83 Dziś odbudowana, stanowi miejsce kultu dla liturgii prawosławnej, ale też jest uznana za obiekt zabytkowy.
d. Obszar przestrzenny parafii Kamajsk [Tablica 59].
e.
1809 r. 1827 r. Aktualna pisownia nazw niektórych miejscowości
w. Kamaysk Камайск
d. Bestroski
w. Brodowce
d. Delicyopi
f. Dobrowla
w. Dobrunia
d. Giczańce
d. Janowo Янова
z. Krupieże
z. Kuraty
d., w. Niebyszyno
f., w. Olborowicze Вольберавічы
z. Oziarce
d. Porecze Парэчча
f. Raszkauwka
w. Raszkówka
d. Starosiele
f., w. Świno
d. Tumiłowicze Тумілавічы
71
Wolborowicze, SłG T 13, s. 821, autor podaje tu nazwę Wołborowicze.
72
Wg: K. Szytał, Chramy…, dz. cyt., gdzie informacja, że wspomniano ją w 1555 r.
73
Np. opracowania leksykograficzne świątyń prawosławnych podaje dopiero rok 1864. Por.: PXB, s. 194.
74
OpB s. 12-13, podaje: „Tomiłowicze - Korkozowicz - l folwark - l wieś - 52 mężczyzn; Sadowski - l folwark - wieś - 56 mężczyzn w 1834 r.‖
75
A. Jelski, Tumiłowicze, SłG T 12, s. 382. Wg PDR s. 76 w roku 1795 było tu 97 gospodarstw natomiast w 1812 r. już tylko 50 i dobra te należały
do trzech braci Józefowiczów. Podział nastąpił w 1834 r. na część Korkozowickiego i Sadowskiego.
76
OpB s. 149.
77
BW s. 497.
78
GAB sygn. 1781-24-632.
79
IAW sygn. 295-709 z r. 1839 mówi o przejściu unitów z Tumiłowicz do Kościoła rzymsko-katolickiego.
80 PDR s. 89.
81 PDR s. 669.
82 PDR s. 742.
83 PDR s. 742.
173