vlasi u starijoj hrvatskoj historiografiji - Ivan Muzic

240
2.
NEMOGUĆNOST IDENTIFICIRANJA STEĆAKA
S VIŠEZNAČNIM POJMOM VLAH I VLAH
Neprihvatljivo je mišljenje da se sve pripadnike dinarskoga antropološkog
tipa pokopane pod stećcima naziva Vlasima. Takvo mišljenje
ne bi bilo točno ni zato jer se ne može, na primjer, starosjeditelje koji su
iz Tesalije, Epira i Makedonije doseljivali u XIII. stoljeću i kasnije na
bosansko-hercegovačke prostore identifi cirati sa starosjediteljima koji su
u Bosni živjeli od antičkih vremena. Svjetovi balkanskih autohtonaca
poznatih kao Iliri i Tračani, i ako moguće pripadaju istom antropološkom
tipu, 536 bili su u antropogenetičkom i kulturnom (duhovnom) smislu
različiti i zato se ne može poistovjetiti njihove potomke u svakom
vremenskom razdoblju. 537 Vlasi nisu bili svi istoga govora, niti etničkog
podrijetla, a sam naziv Vlah nije u sva vremena imao isto značenje na
raznim teritorijama. 538 Zbog toga u površnoj stilizaciji da su Vlasi starosjeditelji
nije sadržana bit “vlaške” problematike. Temeljna je činjenica
da imamo starosjeditelje koji su na tlu današnje Hrvatske, Bosne i Hercegovine
od prapovijesti i starosjeditelje koji su u ove zemlje doselili
iz drugih balkanskih predjela tijekom srednjeg vijeka. 539 U razriješenju
simbolike na stećcima nužno je u razlikovati autohtone bosanske i hrvatske
starosjeditelje kasnije nazvane Vlasima, odnosno vlasima i balkan-
536 “Prema rečima dr Ž. Mikića, tridesetih godina engleski antropolog Kun je utvrdio
da se taj, dinarski tip najjužnije prostire do reke Mati u Albaniji, dok se južno od te
reke nailazi na mediteranski tip. Na severozapadu je granica prostiranja alpskog,
takođe brahikranog antropološkog tipa. Od Alpa do reke Mati u Albaniji, dakle, svi
smo iste gore list… Sloveni su drugi (dugoglavi) antropološki tip koji se veoma lako
razdvaja od starosedelačkog, dinarskog. Ispitivanja nekropola u Vinči, kod Beograda,
zatim kod Bugojna, u Bosni, na Radovišta kraj Ohrida - znači, u oblastima centralnog,
istočnog i južnog Balkana - pokazala su, kaže dr Mikić, da sve do 12, 13.
veka nema na ovim prostorima mešanja sa novopridošlim Slovenima. Do značajnih
populacionih mešanja dolazi tek sa osmanlijskom okupacijom.” (Razgovor sa
Ž. Mikićem. Politika/Beograd/, LXXXVIII/1991, 27762, 13. Broj od 21. I. 1991.)
537 Stare etničke granice očituju se još i danas “razlikama u mnogim ustanovama i običajima
kod onih Južnih Slovena koji sada žive na negdašnjem tračanskom odnosno
ilirskom tlu. I predstave o povorkama mrtvih u vidu konja i ritualne povorke jahača
ograničene su uglavnom samo na negdašnju tračansku teritoriju”. (Milenko
Filipović, Trački konjanik. Prosveta, Beograd, 1986, str. 17, 57-58.)
538 B. Hrabak, Iz starije prošlosti…, knj. II, nav. dj., str. 78, 284.
539 Usp. : Damir Marjanović – Dragan Primorac - Rifat Hadžiselimović, Naseljavanje Bosne
i Hercegovine. U: I. Mužić, Vjera Crkve bosanske. MHAS, Split, 2008, str. 105-119.