nr 1(1) - Najwyższa Izba Kontroli

[109] Refleksje o urzędnikach Izby
109
zależnie od grupy i kategorii służbowej, do której był zaliczony funkcjonariusz.
Pracownicy państwowi nabywali prawo do uposażenia emerytalnego po dziesięcioletniej
nieprzerwanej służbie państwowej, o ile spełniali wyżej opisane przesłanki.
W sytuacjach wyjątkowych, na przykład związanych z trwałym uszczerbkiem
na zdrowiu wynikłym z powodu wypadku przy pracy, można było nabyć
prawo do uposażenia emerytalnego bez przepracowania wymaganych ustawą lat.
Podstawą do wyliczenia emerytury było ostatnie wynagrodzenie funkcjonariusza,
przy czym jeżeli nie przepracował w służbie państwowej dziesięciu lat,
wynosiło ono 40% podstawy wymiaru i wzrastało o 2,4% za każdy następny rok
służby. Żonaty funkcjonariusz w stanie spoczynku otrzymywał ponadto dodatek
na żonę (o ile był w związku małżeńskim jeszcze w trakcie trwania służby
w NIK), a w wyjątkowych wypadkach można było przyznać, za zgodą ministra
skarbu, dodatek na jedno dziecko.
Wdowa po funkcjonariuszu bądź osierocone dziecko mogli otrzymać tzw.
pensję wdowią lub sierocą. Wymiar pensji wdowiej wynosił 50% uposażenia
emerytalnego funkcjonariusza, natomiast pensji sierocej – jedną czwartą pensji
wdowiej gdy wdowa żyła, w przeciwnym wypadku połowę jej pensji. W razie
ponownego zamążpójścia wdowa po funkcjonariuszu kontroli państwowej miała
wybór – albo zatrzymać prawo do pensji wdowiej wypłacanej gdy ponownie
owdowiała, albo otrzymać jednorazową odprawę w wysokości rocznej lub dwuletniej
pensji wdowiej (gdy nie skończyła 45 lat). Zgodnie zaś z art. 80 ustawy
o zaopatrzeniu emerytalnem funkcjonariuszów państwowych i zawodowych
wojskowych, „wdowom po funkcjonariuszach państwowych, względnie zawodowych
wojskowych wyznania mahometańskiego, jeżeli pozostało ich dwie po
jednej i tej samej osobie, przyznaje się do równego podziału pensję wdowią według
norm, przypadających na jedną wdowę” 24 .
Najwyższa Izba Kontroli w pierwszych miesiącach kształtowania się niepodległej
Rzeczypospolitej, a zarazem pierwszych miesiącach swojej działalności,
zatrudniała około 80 urzędników (dane zaczerpnięte z pisma prezesa Józefa
Higersbergera do Sejmu z lutego 1920 r.). Następnie ich liczba stopniowo rosła
aż do 1020, w 1923 r. spadła do 956 osób, rok później do 612. W okresie
budżetowym 1929/30 zwiększono etaty do 627, lecz ze względów oszczędnościowych
w okresie 1932/33 znowu zredukowano kadrę do 575 urzędników,
a w okresie 1934/35 do 570 25 . Tak duże redukcje w 1924 r. były spowodowane
24
Ustawa z 11.12.1924 r. o zaopatrzeniu emerytalnem funkcjonariuszów państwowych i zawodowych
wojskowych (DzU nr 6, poz. 46).
25
Por. Sprawozdanie Kontroli Państwowej za 1936/1937 r., część ogólna, [za:] R. Szawłowski:
Najwyższe organy kontroli II Rzeczypospolitej, Warszawa 2004.