nr 1(1) - NajwyÅ¼sza Izba Kontroli

More documents

Recommendations

Info

28 Jacek Jagielski [28] W okresie międzywojennym funkcjonowało w ograniczonym zakresie także niższe sądownictwo administracyjne. Tworzyły je istniejące w byłym zaborze pruskim, działające na podstawie ustaw pruskich, wydziały powiatowe jako I instancja oraz wojewódzkie sądy administracyjne spełniające rolę II lub III instancji. Ponadto w 1935 r. wprowadzony został Inwalidzki Sąd Administracyjny jako organ sądowy orzekający o legalności orzeczeń w sprawach zaopatrzenia inwalidów wojennych i wojskowych oraz osób pozostałych po tych inwalidach. Kontrola sądowa stanowi z perspektywy tradycyjnego kontrolowania działalności administracji kontrolę swoistą, szczególnego rodzaju. Jej istota polega na rozstrzyganiu w sprawach indywidualnych, związanych z dochodzeniem przez jednostkę jej interesów i praw podmiotowych. Kontrola zatem nie sprowadza się tu do sprawdzania i oceniania, lecz obejmuje także orzekanie w konkretnych sprawach, oznaczające weryfikowanie (kasację) działań (aktów) administracji publicznej. Innymi słowy, kontrola sądowa oceniając określone (zaskarżone) działanie administracji, prowadzi równocześnie do oddziaływania na administrację o charakterze wiążącym, którego efektem jest „wyeliminowanie działań wadliwych i potwierdzenie działań prawidłowych”. Chociaż kontrola sądowa skoncentrowana jest na sprawdzaniu i rozstrzyganiu w zakresie indywidualnych, konkretnych działań administracji, zaskarżonych z punktu widzenia ochrony jednostkowych podmiotów, to nie ulega wątpliwości, iż tworzy ona element całego systemu kontroli w państwie. Bezsprzecznie też kontrolę tę zaliczyć należy do segmentu kontroli państwowej. 4. Szeroką płaszczyznę kontroli państwowej reprezentowały w okresie międzywojennym także różne instytucje kontroli specjalistycznej, takie jak inspekcje, nadzory, komisje, przy czym najczęściej adresatami działalności kontrolnej nie były tu głównie jednostki administracji publicznej, lecz inne podmioty, spoza aparatu administracyjnego. Innymi słowy, chodziło tu o kontrolę nie tyle „nad administracją”, ile o kontrolę wykonywaną „przez administrację”. Jako przykłady tego sektora kontroli państwowej wskazać można między innymi inspekcję pracy, Główną Inspekcję Kolejową, Główną Inspekcję Komunikacji, komisję dla kontrolowania zużytkowania i rozdziału gmachów państwowych. Również wiele różnych organów administracyjnych z racji wykonywania funkcji kontrolnych można by traktować jako instytucje kontroli państwowej – na przykład urzędy skarbowe, akcyz i monopolów, Główny Urząd Ubezpieczeń, urzędy miar. 5. Rozpatrując kontrolę państwową Polski międzywojennej, warto zwrócić uwagę, że w tym czasie, w ramach ministerstw i resortów administracyjnych występowała także kontrola wewnętrzna, choć nieunormowana według jakiegoś
[29] Instytucje kontroli państwowej w Polsce 29 jednolitego wzorca. Zgodnie z ówczesną doktryną, związana była z istnieniem hierarchicznych uprawnień władz administracyjnych w stosunku do urzędów im podległych, jak również z kontrolą instancyjną wykonywaną za pomocą środków prawnych 15 . Podkreślić też trzeba, że problematyka kontroli wewnątrz aparatu administracyjnego podjęta została szerzej w pracach Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej przy Prezesie Rady Ministrów, działającej w latach 1928–1933. Ich wynikiem było między innymi opracowanie koncepcji organizacji i funkcjonowania tzw. zwierzchniej kontroli administracyjnej, podległej bezpośrednio poszczególnym ministrom i służącej im jako instrument kierowania resortami. Inaczej mówiąc, była to koncepcja ustanowienia na jednolitych zasadach kontroli resortowej, która ujęta została nawet w postać projektu rozporządzenia Prezydenta RP 16 . Rozporządzenie to nie zostało jednak wydane. Kontrola państwowa w Polsce Ludowej Zakończenie II wojny światowej oznaczało w istocie zakończenie II Rzeczypospolitej i powstanie państwa polskiego w nowym kształcie społeczno- -politycznym i ustrojowym, tj. Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL), trwającego ponad 40 lat. W tym okresie kontrola państwowa rozwijała się w różnych kierunkach, odzwierciedlała zróżnicowane koncepcje i rozwiązania instytucjonalne. Znamienne było to, że nie była ona jedyną płaszczyzną kontroli. Przez cały okres Polski Ludowej kontroli państwowej towarzyszyła kontrola społeczna, uznawana za drugi główny filar systemu kontroli. Do kontroli tej przywiązywano bardzo dużą wagę, co wynikało z przesłanek głównie ideologicznych i politycznych. W kontroli społecznej upatrywano bowiem płaszczyzny realizowania jednej z podstawowych głoszonych ówcześnie zasad ustrojowych, a mianowicie zasady ludowładztwa 17 . Stąd też problem rozwijania form tej kontroli i poszerzania jej oddziaływania uznawano – w różnych okresach z mocniejszym bądź słabszym akcentowaniem – za jedno z pierwszoplanowych zagadnień w zakresie organizacji i funkcjonowania nie tylko systemu kontroli, ale i całego aparatu 15 Por. np. S. Kasznica: Polskie prawo administracyjne. Pojęcia i instytucje zasadnicze, Poznań 1946, s. 159. 16 Szerzej na ten temat zob. S. Raczyński: Organizacja kontroli administracji publicznej. Materiały Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej przy Prezesie R.M., t. IX, Warszawa 1933. 17 Polityczno-ustrojowa rola kontroli społecznej była podnoszona niemalże powszechnie i w praktyce, i w ówczesnej literaturze. Trudno byłoby tu przytaczać najbardziej reprezentatywne stanowiska doktryny, skoro w tej kwestii doktryna wyrażała poglądy zbieżne. Por. przegląd piśmiennictwa w tym zakresie zawarty w opracowaniu J. Łętowski, J. Szreniawski: Kontrola administracji [w:] System prawa administracyjnego, t. III, Ossolineum 1978, s. 373 i nast.
Page 1 and 2: [1] 1 WARSZAWA ROCZNIK LIV - NUMER
Page 3 and 4: [3] 3 Fot. KPRP Lech Kaczyński Pre
Page 5 and 6: [5] 5 Nie należy zapominać, że s
Page 7 and 8: [7] Plan pracy NIK 7 Fot. PAP/Micha
Page 9 and 10: [9] 9 przekonać, ile naprawdę są
Page 11 and 12: [11] Plan pracy NIK 11 Mirosław Se
Page 13 and 14: [13] 13 uproszczenia. Stąd też pr
Page 15 and 16: [15] 15 Jacek Jezierski Prezes Najw
Page 17 and 18: [17] 17 okolicznościami tak znacz
Page 19 and 20: [19] Plan pracy NIK 19 „KONTROLA
Page 21 and 22: [21] 21 Jacek Jagielski KSZTAŁTOWA
Page 23 and 24: [23] Instytucje kontroli państwowe
Page 27: [27] Instytucje kontroli państwowe
Page 45 and 46: [45] Emigracja zarobkowa Polaków 4
Page 47 and 48: [47] NOK w Europie 47 zorganizowane
Page 49 and 50: [49] NOK w Europie 49 w regionie w
Page 51 and 52: [51] NOK w Europie 51 w procesie us
Page 53 and 54: [53] NOK w Europie 53 Ze względów
Page 55 and 56: [55] NOK w Europie 55 Izba Obrachun
Page 57 and 58: [57] NOK w Europie 57 W Czechosłow
Page 59 and 60: [59] NOK w Europie 59 Podsumowując
Page 61 and 62: [61] NOK w Europie 61 przez parlame
Page 63 and 64: [63] Sport niepełnosprawnych 63 Wy
Page 65 and 66: [65] 65 KONTROLA PAŃSTWOWA WYKŁAD
Page 67 and 68: [67] Wykłady Zenobjusza Rugiewicza
Page 79 and 80:
[79] Wykłady Zenobjusza Rugiewicza
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
[87] Naruszenie uczciwej konkurencj
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
[91] Refleksje o urzędnikach Izby
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
[97] Listy do redakcji 97 97 Fot. A
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
[103] Wypowiedź Prezesa NIK 103 10
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
[111] Współpraca międzynarodowa
Page 113 and 114:
[113] 113113
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
[121] Kolegium NIK 121 121 - 9 - pr
Page 123 and 124:
[123] 123 123 - 11 - Przechodząc d
Page 125 and 126:
[125] Recenzja 125 125 - 13 - W Poz
Page 127 and 128:
[127] Recenzja 127 127 - 15 - na kt
Page 129 and 130:
[129] Sygnały o książkach 129 12
Page 131 and 132:
[131] 131 145131 - 19 - organów ur
Page 133 and 134:
[133] 133 133 - 21 - lono na odpowi
Page 135 and 136:
[135] 135 135 - 23 - Kolegja Depart
Page 137 and 138:
[137] 137 SPIS TREŚCI Lech Kaczyń
Page 139 and 140:
[139] 139 Lech Kaczyński - Preside
Page 141 and 142:
162 Leon Kobyłecki [141] 141 165 K
show all

nr 1(1) - NajwyÅ¼sza Izba Kontroli

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?