nr 1(1) - Najwyższa Izba Kontroli

[21] 21
Jacek Jagielski
KSZTAŁTOWANIE SIĘ INSTYTUCJI KONTROLI PAŃSTWOWEJ
W POLSCE
Uwagi wstępne
Inspiracją do podjęcia wskazanej w tytule problematyki jest przypadająca
w 2009 r. rocznica dziewięćdziesięciolecia istnienia Najwyższej Izby Kontroli,
będącej dziś naczelnym organem kontroli państwowej i utożsamianej w tradycyjnym
podejściu doktrynalnym (a także praktycznym) z całą kategorią kontroli
państwowej. Jubileusz NIK – jako ogniwa kontroli państwowej o bezsprzecznie
podstawowym znaczeniu, ale tej kontroli niewyczerpującego – stwarza dobrą okazję
do spojrzenia na tradycję i współczesność kontroli państwowej w Polsce w jej
całokształcie. Zamysłem niniejszego artykułu nie jest przedstawienie rozwoju
i obecnej sytuacji NIK, lecz przede wszystkim prześledzenie – w ogólnych przynajmniej
zarysach – kształtowania się także innych niż NIK instytucji kontroli
państwowej w naszym kraju. Najpierw jednak trzeba powiedzieć, czym jest „kontrola
państwowa” oraz co należy rozumieć przez pojęcie instytucji tejże kontroli.
Pojęcie „kontrola państwowa” nie jest jednoznaczne ani od strony jurydycznej,
ani też z perspektywy rozważań doktrynalnych, tudzież postrzegania
tej kategorii w praktyce. Na gruncie normatywnym kontrola państwowa wiązana
jest – gdy chodzi o zastosowanie wprost tego określenia – przede wszystkim
z Najwyższą Izbą Kontroli. Wystarczy wspomnieć tu art. 202 Konstytucji RP czy
art. 1 ust. 1 ustawy z 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli 1 , które to
przepisy stanowią, że NIK jest naczelnym organem kontroli państwowej. Nadanie
1
Por. DzU z 2007 r., nr 231, poz. 1701.