nr 1(1) - Najwyższa Izba Kontroli
nr 1(1) - Najwyższa Izba Kontroli
nr 1(1) - Najwyższa Izba Kontroli
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
36<br />
Jacek Jagielski<br />
[36]<br />
dały wyraz nowej koncepcji kontroli – nawiązującej do modelu z lat 1952–1957<br />
– stanowiącej jeden z tragicznych rezultatów pogłębiających się tendencji politycznych<br />
i gospodarczych, polegających na narastającej centralizacji i biurokratyzacji<br />
życia państwowego. Reorganizacja NIK wyrażała dążenie do uwolnienia<br />
organów administracji spod kontroli Sejmu i terenowych organów przedstawicielskich<br />
przez zintegrowanie powiązanej dotychczas z tymi organami kontroli<br />
NIK i jej delegatur z administracją państwową.<br />
W świetle regulacji z 1976 r., Najwyższa <strong>Izba</strong> <strong>Kontroli</strong> znalazła się – mimo<br />
pozostawienia nazwy – w ramach aparatu administracyjnego. Konstytucja, co<br />
prawda, przyjmowała, że NIK służy Sejmowi, Radzie Państwa i Radzie Ministrów<br />
(art. 35 ust. 2), ale równocześnie stanowiła, że podlega nadzorowi Prezesa<br />
Rady Ministrów. Prezes NIK wchodził w skład Rady Ministrów, a ustawa o NIK<br />
stwierdzała wprost, że jest on naczelnym organem administracji państwowej (art.<br />
4 ust. 1 ustawy). Rozwiązanie to stwarzało sytuację dominacji Prezesa Rady Ministrów<br />
wobec Prezesa Najwyższej Izby <strong>Kontroli</strong>, a w konsekwencji względem<br />
całej Izby, skoro NIK podlegała jednoosobowemu kierownictwu Prezesa.<br />
Drugim, widocznym nurtem rozwojowym w zakresie kontroli państwowej<br />
były przekształcenia w dziedzinie kontroli wewnętrznej (resortowej). Dotychczasowy<br />
stan rzeczy w tym przedmiocie, wynikający z rozwiązań przyjętych<br />
w 1952 r., oceniany był po 1956 r. jako ogólnikowy, nieprzejrzysty i mało skuteczny<br />
26 . Stąd też podejmowane były przedsięwzięcia służące podniesieniu efektywności<br />
kontroli gospodarczej, miały one wszakże początkowo charakter działań<br />
doraźnych. Dopiero na początku lat siedemdziesiątych XX wieku podjęta została<br />
próba całościowej przebudowy systemu kontroli gospodarczej i finansowej w resortach.<br />
W 1971 r. powstało (na podstawie zarządzenia Prezesa Rady Ministrów <strong>nr</strong><br />
48 z 12 maja 1971 r.) Biuro <strong>Kontroli</strong> w Urzędzie Rady Ministrów, mające przeprowadzać<br />
merytoryczne kontrole wykonania przez organy administracji i jednostki<br />
gospodarki uspołecznionej zadań wynikających z aktów prawnych, decyzji i postanowień<br />
RM, Prezydium Rządu i Prezesa RM. Podstawowym aktem prawnym<br />
w zakresie reformowania tej kontroli stała się uchwała <strong>nr</strong> 191 Rady Ministrów<br />
z 10 września 1971 r. w sprawie resortowej kontroli działalności gospodarczej<br />
państwowych jednostek organizacyjnych 27 . Kontrola potraktowana została tu jako<br />
„integralny element funkcji zarządzania”, działający jednak w ramach określonego<br />
systemu organizacyjnego. System ten obejmował kontrolę wewnętrzną, sprawowaną<br />
przez same jednostki organizacyjne w ich obrębie, oraz kontrolę zewnętrzną,<br />
26<br />
Por. A. Chełmoński: Rola kontroli finansowo-gospodarczej w zarządzaniu gospodarką państwową,<br />
[w:] Zagadnienia kontroli finansowo-gospodarczej przedsiębiorstw i zjednoczeń, red. N. Gajl, Warszawa<br />
1973, s. 60.<br />
27<br />
MP <strong>nr</strong> 48, poz. 309.