nr 1(1) - Najwyższa Izba Kontroli

90
Małgorzata Włodarczyk
[90]
Pracownicy Najwyższej Izby Kontroli byli funkcjonariuszami (urzędnikami)
Kontroli Państwowej 4 – ich stosunek pracy był stosunkiem służbowym, nawiązywanym
przez mianowanie stałe (na czas nieokreślony) lub prowizoryczne (na
z góry określony czas).
Dobór kadr, kwalifikacje, nawiązywanie stosunku służbowego
W pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości funkcjonariusze Najwyższej
Izby Kontroli wywodzili się z instytucji kontroli państw zaborczych, mając
zazwyczaj spore doświadczenie w tej dziedzinie, ale słabe wykształcenie,
co dosadnie opisał w pamiętniku Mieczysław Dębski, dyrektor Departamentu I
Najwyższej Izby Kontroli: „[…] Któregoś dnia Niewiadomski doręczył mi nominację
na naczelnika Wydziału Kontroli Lasów. Nie powiem, by mi tym zrobił
przyjemność […]. Chciałem mieć w tym wydziale dobre fachowe siły, ale ani
Żarnowski, ani Niewiadomski nie widzieli bezwzględnej konieczności. Ani rosyjska,
ani austriacka kontrola nie uganiały się za fachowością. Do nowo tworzącego
się wydziału przydzielono, z innych wydziałów […] różnych nierobów i tępaków,
których inni naczelnicy chcieli się pozbyć jako zbędnego balastu […]” 5 .
W miarę upływu lat do służby zaczęli być przyjmowani urzędnicy coraz lepiej
wykształceni, wśród których nie brakowało funkcjonariuszy z tytułem doktorskim
(szczególnie doktora praw).
Kandydat do pracy w kontroli państwowej składał podanie o przyjęcie, opisując
swoje wykształcenie, kwalifikacje, przebieg dotychczasowej służby oraz przedkładał
listy polecające (jeśli takich nie miał, był proszony o ich dostarczenie). Preferowano
kandydatów legitymujących się wykształceniem przydatnym w kontrolowaniu
danego sektora (leśników, chemików, ekonomistów, prawników). Za każdym
razem sprawdzano, czy kandydat jest notowany w rejestrach Policji Państwowej,
Policji Politycznej, Urzędu Śledczego oraz badano jego stan zdrowia.
Pierwszą posadą obejmowaną w NIK przez kandydata było zazwyczaj stanowisko
prowizorycznego urzędnika od XII do VII stopnia, czyli pomocnika
referenta, na okres od roku do trzech lat. Pomocnikiem referenta kandydat do
służby był mianowany niezależnie od wykształcenia, jednak stopień służbowy
(uposażenie) przyznawano w zależności od wykształcenia. Osoby mające wyższe
wykształcenie otrzymywały stopień służbowy i uposażenie według grupy X,
4
Ustawa z 3.06.1921 r. o Kontroli Państwowej (art. 1) upostaciowała kontrolę państwową, mówiąc
o niej z wielkich liter jako o „Kontroli Państwowej”, która jest „władzą”, niezależną od rządu, podległą
Prezydentowi Rzeczypospolitej. [Przyp.red.].
5
Z pamiętnika Mieczysława Dębskiego. (Fragmenty), „Kontrola Państwowa” nr 6/2004.