Ўқиш - Академия МВД Республики Узбекистан
Ўқиш - Академия МВД Республики Узбекистан
Ўқиш - Академия МВД Республики Узбекистан
- TAGS
- xviii
- akadmvd.uz
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
40 Ўзбекистон Республикаси ИИВ <strong>Академия</strong>сининг ахборотномаси. — 2012. — №4.<br />
<br />
2010 йил 12 ноябрда бўлиб ўтган қўшма<br />
мажлисидаги «Мамлакатимизда демократик<br />
ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва<br />
фуқаролик жамиятини ривожлантириш<br />
концепцияси» деб номланган маърузасида<br />
баён қилинган қонунчилик ташаббусига<br />
мувофиқ тайёрланган «Ўзбекистон Республикаси<br />
Конституциясининг айрим моддаларига<br />
ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида<br />
(78,80,93,96, ва 98-моддаларига)»ги қонуни<br />
қабул қилинди.<br />
Мазкур ҳужжат давлат ҳокимияти ва<br />
бошқарувини янада демократлаштириш,<br />
давлат ҳокимиятининг учта субъекти: дaвлaт<br />
бoшлиғи - Прeзидeнт, қoнун чиқaрувчи вa ижрo<br />
этувчи ҳoкимиятлaр ўртaсидaги вaкoлaтлaрнинг<br />
янaдa мутaнoсиб тaқсимлaнишини<br />
тaъминлaшга, шунингдек социал-иқтисодий,<br />
ижтимоий-сиёсий ислоҳотларни амалга<br />
оширишда, мамлакатни янгилаш ва модернизация<br />
қилишда сиёсий партияларнинг роли<br />
ҳамда таъсирини кучайтиришга қаратилган.<br />
Қабул қилинган қонун мамлакатимизда<br />
давлат қурилиши ва бошқаруви соҳасидаги<br />
ислоҳотларнинг асосий мақсади – давлат<br />
ҳокимияти тизимининг барча тармоқлари фаолиятининг<br />
масъулияти ва самарасини ошириш<br />
бўйича босқичма-босқич амалга оширилаётган<br />
ислоҳотларнинг мантиқий давомидир.<br />
Ушбу Қонунга мувофиқ, Конституция 78-<br />
моддасининг 15-бандига киритилган қўшимчада<br />
мамлакат ижтимоий-иқтисодий ривожланишининг<br />
долзарб масалалари юзасидан Бош<br />
вазирнинг ҳисоботларини эшитиш ва муҳокама<br />
қилиш Қонунчилик палатаси ва Сенатнинг<br />
биргаликдаги ваколатлари доирасига<br />
киритилди. Бу қоида қонун чиқарувчи ва ижроия<br />
ҳокимият ўртасидаги муносабатнинг ўзига хос<br />
усулини жорий қилиш билан бирга, Бош вазир<br />
ва у орқали ижроия ҳокимият фаолияти<br />
устидан парламент назоратини амалга оширишнинг<br />
янги механизмини яратади. Баъзи<br />
хорижий давлатлардагидан фарқли равишда<br />
биздаги бу янгиликнинг ўзига хос жиҳатлари<br />
мавжуд. Яъни, кўпгина мамлакатларда ҳукуматнинг<br />
ҳар йили бир марта парламентга<br />
ҳисобот бериб туриш амалиёти мавжуд. Бизда<br />
эса парламент палаталари у ёки бу масалани<br />
долзарб деб ҳисоблаганда ҳукумат раҳбарининг<br />
ҳисоботини ҳар қандай вақтда ҳам<br />
эшитаверади. Бу конституцион қоида парламентнинг<br />
ижроия ҳокимиятга таъсирини янада<br />
оширади, энг асосийси, ҳукуматнинг фаолияти<br />
устидан жамоатчилик назоратининг<br />
кенгроқ бўлишига олиб келади ва ҳукумат<br />
фаолиятининг очиқлигини таъминлайди.<br />
Ўз ўрнида Конституциямизнинг 93–<br />
моддасига киритилган қўшимчага биноан Бош<br />
вазирга вилоятлар ҳокимлари ва Тошкент<br />
шаҳар ҳокимини тайинлаш учун Президентга<br />
тақдимнома киритиш ҳуқуқи ҳам берилмоқда.<br />
Маълумки, вилоятлар ҳокимлари ва Тошкент<br />
шаҳар ҳокими ўз лавозимлари бўйича<br />
жойларда ижроия ҳокимиятни ҳам амалга<br />
оширадилар ва ҳудудларни иқтисодий,<br />
ижтимоий ва маданий ривожлантириш бўйича<br />
масъулият ҳам биринчи навбатда уларнинг<br />
зиммасидадир. Конституциямиз томонидан<br />
Вазирлар Маҳкамаси, хусусан Бош вазир<br />
зиммасига юклатилган вазифалардан келиб<br />
чиқадиган бўлсак, юқоридаги ҳуқуқнинг Бош<br />
вазирга берилиши юридик жиҳатдан тўғри ва<br />
ҳокимиятлар бўлиниши принципига тўла мос<br />
келади, энг асосийси, маҳаллий давлат<br />
хокимияти органлари ва ҳукумат ўртасидаги<br />
алоқани мустаҳкамлайди ва ижроия ҳокимиятнинг<br />
иш самарасини оширади.<br />
Конституциянинг 98-моддасига киритилган<br />
ўзгаришлар мазмун-моҳиятига кўра Бош<br />
вазир лавозимига номзод кўрсатиш ва уни<br />
тасдиқлашнинг янада демократик тартибини<br />
жорий этишга қаратилган. Киритилган ушбу<br />
қоидада Бош вазир номзоди Қонунчилик<br />
палатасига бўлиб ўтган сайловларда энг кўп<br />
депутатлик ўринларини олган сиёсий партия<br />
ёки тенг миқдордаги энг кўп депутатлик<br />
ўринларини қўлга киритган бир неча сиёсий<br />
партиялар томонидан Президентга таклиф<br />
этилиши кўзда тутилмокда. Бунинг маъноси<br />
катта. Чунки, Бош вазир номзодини кўрсатиш<br />
учун илгари қанча депутатлик ўрнини эгаллаганлигидан<br />
қатъи назар, сиёсий партияларнинг<br />
Қонунчилик палатасидаги ҳамма фракциялари<br />
билан маслаҳатлашув ўтказилар<br />
эди. Яъни, кўп депутатлик ўрнига эга бўлган<br />
фракция ҳам, кам депутатлик ўрнига эга<br />
бўлган фракция ҳам бу масалада бир хил ҳуқуқ<br />
ва имкониятга эга бўлиб қолган эдилар.<br />
Эндиликда эса бу масалада кўп депутатлик<br />
ўрнини олган сиёсий партияга ҳуқуқ берилмокда.<br />
Бу, биринчи навбатда, сиёсий партияларни<br />
янада фаоллик кўрсатиш, сайловларга<br />
жиддий тайёргарлик кўриш, кўпроқ депутатлик<br />
ўрнини олиш учун ҳаракат қилишга ундайди;<br />
ўз навбатида уларнинг ижроия хокимият иши<br />
устидан масъулиятини ҳам оширади.
Change language