Ўқиш - Академия МВД Республики Узбекистан
Ўқиш - Академия МВД Республики Узбекистан
Ўқиш - Академия МВД Республики Узбекистан
- TAGS
- xviii
- akadmvd.uz
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
А. А. Тўйчиев*<br />
ГУМОН ҚИЛИНУВЧИ ВА АЙБЛАНУВЧИНИ ҲИМОЯЛАНИШ ҲУҚУҚИ БИЛАН<br />
ТАЪМИНЛАШГА ОИД КОНСТИТУЦИЯВИЙ НОРМАЛАРНИНГ ЖИНОЯТ<br />
ПРОЦЕССУАЛ ҚОНУНЧИЛИКДА ИФОДА ЭТИЛИШИ<br />
Ўзбекистон бугун дунё аҳли кўз ўнгида<br />
ривожланиб, жаҳон ҳамжамиятида муносиб<br />
ўринни эгалламоқда. Албатта, мамлакатимиз<br />
равнақини Ўзбекистон Республикаси Конституциясидан<br />
айри ҳолда тасаввур эта олмаймиз.<br />
Зеро, Президент И.А.Каримов таъкидлаганидек,<br />
«аввало, барчамиз бир ҳақиқатни<br />
англаб, тушуниб бормоқдамиз – бугун<br />
жамиятимизда қандай ютуқ ва марраларга<br />
эришаётган бўлсак, буларнинг пойдеворида<br />
Конституциямиз – буюк Ҳаёт қомусимиз<br />
турибди» 1 .<br />
Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг<br />
энг асосий хусусиятларидан бири –<br />
фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари<br />
устунлигига алоҳида эътибор берилганлигида<br />
намоён бўлади. Дарҳақиқат, «инсон<br />
ҳуқуқлари – уларнинг пайдо бўлиши, ижтимоий<br />
илдизлари, мақсад ва вазифалари –<br />
башариятнинг тарихий, ижтимоий-маданий<br />
тараққиётига дахлдор бўлган, неча минг<br />
йиллар давомида сиёсий, ҳуқуқий, ахлоқий,<br />
диний, фалсафий тафаккурнинг доимий<br />
диққат марказида бўлиб келаётган азалий<br />
муаммолардан биридир» 2 . Бу табиий ҳол,<br />
албатта. Чунки, инсон ҳуқуқлари етарлича<br />
таъминланмаган, манфаатлари эътибордан<br />
четда қолган жамиятда юксалиш, ривожланиш<br />
бўлмаслиги барчамизга бирдай маълум.<br />
Шу боис, мамлакатимиз мустақилликка<br />
эришгач, Президент Ислом Каримовнинг<br />
ташаббуси билан инсон ҳуқуқларига муносиб<br />
равишда эътибор қаратила бошлади ва конституциявий<br />
даражада кафолатлаб қўйилди.<br />
Зеро, «инсон ҳуқуқларини назар-писанд қилмайдиган<br />
ва уни чеклаб қўядиган жамиятнинг<br />
келажаги йўқ ва ҳатто бугуни ҳам даргумон» 3 .<br />
Инсон ҳуқуқлари айниқса жиноят ва жазо<br />
масалаларини ҳал этиш жараёнида долзарблашади.<br />
Чунки айнан жиноят процессида<br />
тегишли мансабдор шахсларга инсон ҳуқуқларини<br />
чеклаш билан боғлиқ ҳаракатларни<br />
амалга ошириш ваколати берилган. Қонунийлик<br />
ва ҳуқуқий тартиботни, фуқароларнинг<br />
ҳуқуқ ва эркинликларини жиноий тажовузлардан<br />
ҳимоя қилиш ҳамда жавобгарликнинг<br />
муқаррарлигига эришишда процесс иштирокчиларининг<br />
ҳуқуқларини таъминлаш жиноят<br />
ва жазо масалаларини адолатли ҳал этишнинг<br />
гарови бўлганлиги боис, жамиятда адолат<br />
қарор топишига хизмат қилади. Бу жараёнда<br />
айниқса, гумон қилинувчи ва айбланувчининг<br />
ҳимояланиш ҳуқуқи таъминланиши муҳим<br />
ҳисобланади ва бу уларнинг ҳимояланиш<br />
ҳуқуқи билан тўлиқ таъминланиши ҳамда<br />
содир этмаган жинояти учун жиноий жавобгарликка<br />
тортилишдан ёки содир этган қилмиши<br />
оғирроқ жиноят сифатида квалификация қилинишидан<br />
ҳимоя этади.<br />
Маълумки, Конституциянинг гумон қилинувчи<br />
ва айбланувчини ҳимояланиш ҳуқуқи<br />
билан таъминлашга доир нормалари бугун<br />
юртимизда жиноят ва жазо масалаларини ҳал<br />
этиш жараёнида инсон ҳуқуқларининг самарали<br />
ҳимоя қилинишини таъминламоқда.<br />
Хусусан, Конституциянинг 116-моддасида<br />
«Айбланувчи ҳимояланиш ҳуқуқи билан<br />
таъминланади. Тергов ва суд ишини юритиш-<br />
* Ўзбекистон Республикаси ИИВ <strong>Академия</strong>си ИПКТБ стажёр-тадқиқотчи-изланувчиси.<br />
1<br />
Каримов И.А. Озод ва обод Ватан, эркин ва фаровон ҳаёт – пировард мақсадимиз. Т. 8. – Т., 2000. – Б. 87.<br />
2<br />
Саидов А.Х. Ўзбекистон Республикаси ва инсон ҳуқуқлари бўйича халқаро шартномалар – Т., 2002. – Б. 5.<br />
3<br />
Ўша манба. – Б. 6.<br />
76 Ўзбекистон Республикаси ИИВ <strong>Академия</strong>сининг ахборотномаси. — 2012. — №4.
Change language