Ўқиш - Академия МВД Республики Узбекистан
Ўқиш - Академия МВД Республики Узбекистан
Ўқиш - Академия МВД Республики Узбекистан
- TAGS
- xviii
- akadmvd.uz
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
обрўсига қилинган тажовузлардан, шахсий<br />
ҳаётига аралашишдан ҳимояланиш ва турар<br />
жойи дахлсизлиги ҳуқуқига эга эканлиги (27-<br />
м.); ҳар бир шахс бевосита ўзи ва бошқалар<br />
билан биргаликда ваколатли давлат органларига,<br />
муассасаларига ёки халқ вакилларига<br />
ариза, таклиф ва шикоятлар билан мурожаат<br />
қилиш ҳуқуқига эга эканлиги (35-м.); ҳар бир<br />
шахс мулкдор бўлишга ҳақли эканлиги (36-м.)<br />
ўз ифодасини топган бўлиб, ушбу моддалар<br />
Жиноят-процессуал кодексининг нормаларида<br />
бевосита ўз аксини топган.<br />
Сўнги йилларда мамлакатимизда жиноят,<br />
жиноят-процессуал қонунчиликни ривожлантириш<br />
йўлида бир қатор салмоқли ишлар<br />
қилинди ва бугунги кунда улар ўз самарасини<br />
бермоқда.<br />
Айниқса, 2001 йил 29 август куни Жиноят,<br />
Жиноят-процессуал ва Маъмурий жавобгарлик<br />
тўғрисидаги кодексларга жиноий жазоларни<br />
либераллаштириш муносабати билан<br />
ўзгартириш ва қўшимчалар киртилишини юксак<br />
инсонпарварлик намунаси дейиш мумкин.<br />
Ушбу қўшимчаларнинг киритилиши жиноятларни<br />
квалификация қилиш билан боғлиқ<br />
ўзгартиришларнинг вужудга келишига, оғир ва<br />
ўта оғир таркибли жиноятларнинг 75 фоизини<br />
ижтимоий хавфи катта бўлмаган ва унча оғир<br />
бўлмаган жиноятлар тоифасига ўтказилишига,<br />
иқтисодиёт соҳасидаги жиноятлар бўйича<br />
қамоқ ва озодликдан маҳрум қилиш билан<br />
боғлиқ жазолар ўрнига жарима жазосининг<br />
қўлланишининг кенгайтирилишига, жазо<br />
тизимидан мол-мулкни мусодара қилиш<br />
билан боғлиқ бўлган жазо турининг чиқариб<br />
ташланишига ва Жиноят кодексининг ўн<br />
битта моддаси таркиби бўйича етказилган<br />
зарар бартараф этилган тақдирда, озодликдан<br />
маҳрум қилиш жазосининг қўлланилмаслиги<br />
институтининг жорий этилишига<br />
сабаб бўлди.<br />
Мазкур ислоҳотлар натижасида озодликдан<br />
махрум қилиш жойларида маҳкумларнинг<br />
сақланиши бўйича Ўзбекистон дунё мамлакатлари<br />
орасида энг паст кўрсаткичга эга бўлиб,<br />
ҳар 100 минг аҳолига 166 маҳкумнинг тўғри<br />
келиши ва сўнги ўн йил ичида маҳкумлар сони<br />
икки бараварга камайганини айтиб ўтиш<br />
84 Ўзбекистон Республикаси ИИВ <strong>Академия</strong>сининг ахборотномаси. — 2012. — №4.<br />
<br />
мумкин. Бу кўрсаткич Россия Федерациясида<br />
мос равишда 611 та маҳкумни, АҚШда 738<br />
маҳкумни ташкил этади.<br />
Инсон ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлашда<br />
яна бир олға ташланган қадам 2008<br />
йилда ўлим жазоси ўрнига умрбод озодликдан<br />
махрум қилиш ва узоқ муддатли қамоқ<br />
жазоларининг киритилиши бўлди. Мамлакатимизда<br />
ўлим жазосининг бекор қилиниши<br />
хорижий мутахассислар томонидан юксак<br />
баҳоланди. Германия ва Польша давлатларида<br />
умрбод озодликдан махрум қилиш жазоси<br />
5 та, Бельгия ва Россияда 6 та, Данияда 9 та,<br />
Швецияда 13 та, Францияда 18 та, Голландияда<br />
эса 19 та жиноят таркибига нисбатан<br />
қўлланилаётган бўлса, мамлакаимизда ушбу<br />
жазо фақатгина 2 та жиноят тури, яъни қасддан<br />
одам ўлдириш ва терроризм жиноятларига<br />
нисбатан фақат 18 ёшдан 60 ёшгача бўлган<br />
эркак жинсидаги шахслар жиноят содир этган<br />
тақдирдагина қўлланилади.<br />
Мамлакатимизда 2001 йилдан бошлаб<br />
ярашув институтининг жорий этилиши, 2004<br />
йил 27 августда ва 2009 йил 3 апрелда ушбу<br />
институтга ўзгартишлар киритилиши Жиноят<br />
кодексининг эллик бешта моддаси бўйича<br />
тарафларга ярашиш имкониятини яратди ва<br />
ушбу ислоҳот натижаси юз мингдан ортиқ<br />
шахсларнинг жиноий жавобгарликдан озод<br />
этилишига сабаб бўлди.<br />
Ислоҳотларнинг мантиқий давоми сифатида<br />
2008 йилда «Хабеас корпус» институтининг<br />
қонунчилигимизга жорий этилиши, яъни<br />
қамоққа олиш эҳтиёт чорасига санкция бериш<br />
ҳуқуқининг судларга ўтказилиши халқимизнинг<br />
конституциявий ҳуқуқ ва эркинликларининг<br />
таъминланиши янада такомиллашувига сабаб<br />
бўлди.<br />
Юқоридаги ислоҳотлардан ташқари жиноят-процессуал<br />
қонунчиликда шахс ҳуқуқ ва<br />
эркинликларини таъминлаш борасида жиноят<br />
содир этишда гумон қилинаётган ва айбланаётган<br />
шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини<br />
муҳофаза қилишга доир бир қатор қонун<br />
ҳужжатларининг қабул қилиниши ва диспозитивлик<br />
институтининг жиноят-процессуал қонунчилигида<br />
кенгайтирилиши, инсон ҳуқуқларининг<br />
таъминланишида олға қўйилган қадам
Change language