NR 3/2013szkolenie i blTabela 4. Wybrane parametry pociskówprzeciwradiolokacyjnych lat 90.TyprakietyCh-25MPUGłowica pocisku Alarm naprowadza się napromieniowanie radaru skierowane ku górze,na tak zwane pionowe listki boczne. Od kiedywiększość radarów zaprojektowano w taki sposób,by uzyskiwać wysoką dokładność pomiarupołożenia obiektu powietrznego, poziom promieniowaniaich horyzontalnie ukształtowanych listkówbocznych już konstrukcyjnie jest bardzo niski,ale za to utrzymuje się wysoki dla pionowychlistków bocznych. Właśnie tę właściwość wykorzystujegłowica pocisku. Jest ona w stanie śledzićw sposób ciągły fluktuujące promieniowanieelektromagnetyczne skierowane ku górze od antenyradaru bez względu na to, w którym kierunkujest skierowana wiązka główna promieniowaniaradaru (horyzontalna).Naprowadzanie na tak zwane pionowe listkiboczne (atak pod kątem 90 stopni) ma jeszcze jeb.d.– brak danych.OznaczenieNATOAS-12KeglerLataopracowania[wdrożenia]w II połowielat 70. [b.d.]Alarm – lata 80. [1991]Ch-58E /Ch-58EMAGM-88 CHarmCh-32P[Ch-22MP]AS-11Kilter–AS-4CKitchenb.d. / b.d.[1991] / [1990]lata 90.[1993]b.d.[1995]Prędkośćlotu[m/s]ZSRR400–500do 850–920Wielka Brytania320do 695ZSRR450–600do 1270USAMin.zasięg[km]3810–46Min.czaslotu[s]8–6do 325do 11102–16do 8Maks.zasięg[km]4045–93120–250Maks.czaslotu[s]100–80do 43140–290do 64555–200do 94633 b.d. – 96 150ZSRR1190 b.d. – 700 588opracowanie własnejego anteny. Układy pokładowe pocisków (te bezGPS) muszą w takim wypadku estymować pozycjęradaru na podstawie promieniowania odbieranegoz przerwami. W razie niskiej prędkości obrotowejanteny (duże przerwy w promieniowaniu),szczególnie w końcowej fazie lotu pocisku, jegoukład naprowadzania w przerwach promieniowaniakorzysta ze wsparcia inercyjnego (bezwładnościowego)systemu naprowadzania, czego wynikiemjest bardzo często wskazanie pozycjiradaru obarczonej błędem większym (o kilka metrów)niż zakładany. Błąd jest najczęściej tak duży,że nie dochodzi do eksplozji głowicy w wynikubezpośredniego trafienia, wyzwalanegozapalnikiem uderzeniowym, a wyzwala ją zapalnikzbliżeniowy. Aby atak był skuteczny, należyw takiej sytuacji zastosować ładunek wybuchowygłowicy pocisku o dużo większej sile rażenia.48przegląd sił <strong>powietrznych</strong>
szkolenie i blden dodatkowy aspekt – praktycznie redukujewpływ promieniowania powstającego w wynikuodbić od przedmiotów terenowych, które wprowadzadodatkowy błąd w wypadku ataku pod kątem20–40 stopni. Wykorzystanie tego efektu pracy radaruumożliwia przeprowadzenie precyzyjnegoataku pociskiem Alarm. Co więcej, można go wykonaćz dokładnością do jednego metra – eksplozjaz założenia powinna nastąpić w odległości jednegometra od anteny, by uzyskać najlepszy efektrażenia. Programowalna głowica pocisku możeposiadać dokładne informacje o zasadniczej budowiekażdego typu radaru, w tym o wysokości podniesieniaanteny, co umożliwia precyzyjną eksplozję,która niszczy zespół antenowy lub zasadniczeukłady elektroniczne umieszczone w głównychblokach w nadwoziu radaru (zależy od wcześniejzaprogramowanego zadania). Jest to szczególnieistotne w zwalczaniu radarów o wysoko unoszonejantenie, których zadaniem jest również wykrywanieobiektów nisko lecących. Należy mieć na uwadze,że głowica pocisku z ładunkiem o małejwadze, zdetonowana bardzo blisko anteny, uzyskapodobne efekty zniszczenia co pocisk przeciwradiolokacyjnyz silniejszym ładunkiem, eksplodującyw większej odległości.Zastosowanie bojoweW pociski z lat dziewięćdziesiątych jestwyposażone głównie tak zwane taktyczne lotnictwouderzeniowe wielu krajów. Ma ono potencjałdo wykonywania zadań zarówno taktycznych,operacyjnych, jak i strategicznych. Wszystko zależyod celu, który należy zniszczyć, używanegouzbrojenia oraz wsparcia informacyjnego i logistycznego.Możliwe jest to dzięki skonstruowaniusamolotów wielozadaniowych i wzrostowi ichznaczenia na współczesnym polu walki 12 .W skład uzbrojenia samolotów tego typu oraztych służących do pokonywania i zwalczania systemuobrony powietrznej przeciwnika (Suppressionof Enemy Air Defenses – SEAD), na przykładF-4 Wild Weasel, Tornado ECR, wchodziłyrównież pociski przeciwradiolokacyjne (np.w ZSRR i Rosji: Ch-25MPU, Ch-32P 13 ,Ch-58E, Ch-58EM; w Wielkiej Brytanii: Alarm;w USA: AGM-88C Harm).Alarm, to Alarm!W wojnie w Zatoce Perskiej w latach dziewięćdziesiątychAlarm był nowością. Wielu lotników alianckich lecącew górę pociski, wznoszące się w celu osiągnięcia maksymalnegopułapu, aby przejść w tryb opadania,uznawało za rakiety irackiego systemu obrony powietrzneji wszczynało alarm. Stało się to powodem powstaniawielu anegdot.W konfliktach z tych lat (Zatoka Perska, PółwysepBałkański) pociski te stosowano wyłączniez konwencjonalnymi głowicami bojowymi.Charakteryzowały się one podobnym zasięgiemmaksymalnym co te z lat osiemdziesiątych,w przedziale od 40 do 250, a nawet 700 kilometrów.Ten ostatni zasięg jest wyjątkiem – ma gopocisk Ch-32P, czyli zmodernizowana wersjapoprzednika z początku lat siedemdziesiątych –Ch-22MP. Można przypuszczać, że pociski tepo przeprowadzonych modernizacjach są równieskuteczne co Ch-15P oraz Ch-31P, a zawdzięczająto ilości miejsca w głowicy, które umożliwiazastosowanie zminiaturyzowanych, alefunkcjonalnie bardziej rozbudowanych układówelektronicznych.Po raz pierwszy pocisków przeciwradiolokacyjnychtej generacji użyto w pierwszej wojniew rejonie Zatoki Perskiej (lata 1990–1991). Odpalonowówczas 121 pocisków Alarm z pokładubrytyjskich samolotów typu Tornado, któreprzeprowadziły z ich użyciem 24 misje wyłącznieprzeciwko systemowi obrony powietrznejIraku oraz 52 misje w ramach pokonywaniasystemu OP (SEAD), a także podczas prowa-przegląd sił <strong>powietrznych</strong> 49