NR 3/2013kategorię obiektów, tak zwany zintegrowany systemobrony powietrznej, którą przypisano działaniomw osobnej operacji „Martwe oko” („Deadeye”).Wyeliminowanie zintegrowanegosystemu obrony powietrznej miało być realizowanew ramach misji typu SEAD. Wybranoi zdefiniowano 17 rodzajów obiektów (w tymmiędzy innymi 94 stacje radiolokacyjne, jedenprzeciwlotniczy system rakietowy, 12 posterunkówmeldowania i kontroli oraz ośrodek powiadamianiai kontroli) 19 .W kolejnym etapie tego konfliktu w roku 1999odpalono nad Serbią i Kosowem sześć pociskówAlarm do różnych celów 20 . Użyte wówczasprzez samoloty sił <strong>powietrznych</strong> USA pociskiAGM-88C Harm oraz przez Luftwaffe pociskiwersji AGM-88B Harm nie były w stanie zadaćruchliwym jugosłowiańskim siłom i środkomsystemu obrony powietrznej znaczących strat.Uszkodzenia były symboliczne i wynikały zezbyt małej dokładności bezwładnościowych (inercyjnych)układów naprowadzania głowic pocisków,co było ważnym impulsem do rozwojui późniejszego wykorzystania w układach sterowaniasystemu GPS.Łącznie samoloty NATO w trakcie działańnad krajami byłej Jugosławii odpaliły do radarówjugosłowiańskiej obrony przeciwlotniczej743 pociski Harm, 6 pocisków Alarm oraz 8 pociskówArmat. W ich wyniku zniszczono jedynieokoło 115–130 celów naziemnych promieniującychelektromagnetycznie, co wskazuje na wysokąskuteczność działań sił jugosłowiańskich,czyli dyscyplinę w zakresie kontroli czasu promieniowaniaradarów (czas emisji – do 10 sekund21 ) i utrzymywanie wysokiej manewrowościw ugrupowaniu bojowym (ciągłe zmiany pozycjizestawów przeciwlotniczych po krótkim promieniowaniuradarów).W oficjalnych raportach NATO skuteczność pociskówHarm oceniono na poziomie 3–6,6 procent22 , zależnie od etapu działań. O skutecznościdziałań sił jugosłowiańskich świadczy fakt, że stronaamerykańska przebazowała do Włoch w czasieoperacji w Kosowie z Centrum Uzbrojenia MarynarkiWojennej USA z China Lake swój eksperymentalnyzespół „Tygrys”, który zajmuje się testoszkoleniei bldzenia działań w głębi ugrupowania przeciwnika.W kilku wypadkach odpalenia pociskówAlarm pochodzących z pierwszej (próbnej) seriibyły nieudane 14 .W celu niszczenia elementów systemu obronypowietrznej Iraku wojska koalicji wykorzystywałyrównież pociski przeciwradiolokacyjneHarm. W kierunku irackich stacji radiolokacyjnychw operacji „Desert Storm” wystrzelonookoło dwóch tysięcy tych pocisków 15 (inne źródłatakże potwierdzają tę liczbę 16 ). Nasuwa siępytanie, czy Irak miał aż tyle stacji radiolokacyjnychsystemu obrony powietrznej? Możnadojść do wniosku, że pociski te stosowano wielokrotniena wszelki wypadek. Jak wskazująniektóre źródła, robili to głównie piloci samolotówF/A-18 marynarki wojennej USA, którzy donaprowadzania pocisków wykorzystywali niedokładnąaparaturę ALR-67 RWR pierwszej wersji17 . Należy mieć na uwadze, że załogi samolotówspecjalizowanych, zaprojektowanychspecjalnie do misji SEAD, prowadzą przemyślanąselekcję i niszczą cele. Mają na to więcej czasu(zasadnicze ich zadanie), są też lepiej wyszkolonei dysponują zdecydowanie lepszymwyposażeniem elektronicznym.W siedemnastodniowej kampanii powietrznejNATO na Bałkanach „Celowe siły” („DeliberateForce”) w roku 1995 użyto pocisków amerykańskichtypu AGM-88 Harm pierwszych wersji,których odpalono łącznie 56 (48 sztuk samolotyF/A-18C i EA-6B marynarki wojennej orazF/A-18D Korpusu Piechoty Morskiej USA,6 sztuk samoloty F-16 sił <strong>powietrznych</strong> USA wyposażonew system HTS – pierwsze użycie bojowetego systemu, oraz dwa przez EF-18 hiszpańskichsił <strong>powietrznych</strong>) 18 .W tym czasie poszczególne obiekty atakówpogrupowano i przyporządkowano przyszłymrodzajom działań lotnictwa. Wyodrębniono, międzyinnymi, dwie ich charakterystyczne kategorie:mające służyć demonstracji siły oraz prowadzeniuwłaściwych operacji <strong>powietrznych</strong>.Koncepcja uderzeń lotniczych dowódcy SojuszniczychSił Powietrznych NATO Europy Południowej(Allied Air Forces, Southern Europe –AIRSOUTH) obejmowała również trzecią50przegląd sił <strong>powietrznych</strong>
szkolenie i blgieorgij bodenkofot. 1. Rosyjski pocisk radiolokacyjny Ch-31P przygotowywany do podwieszenia do samolotu Su-27waniem nowego uzbrojenia. Jego piloci w ciągu36 dni sprawdzili ponad 400 pocisków Harm, abymóc opracować nową taktykę ich użycia i zwiększyćskuteczność ich oddziaływania 23 .Kolejna operacja, w której wykorzystano pociskiprzeciwradiolokacyjne, to operacja reagowaniakryzysowego „Pustynny lis” („Desert Fox”),przeprowadzona w Iraku od 16 do 19 grudnia1998 roku przez siły Stanów Zjednoczonych orazWielkiej Brytanii. Jej celem było zniszczeniezdolności produkowania przez Irak broni masowegorażenia, wytypowano do bombardowaniaokoło stu celów w Iraku. Oprócz obiektów mogącychsłużyć do produkcji broni chemicznej i biologicznejcelem ataków były ośrodki wykorzystywaneprzez służby bezpieczeństwa i iracką GwardięRepublikańską, rafineria w mieście Basra,lotniska, centra dowodzenia oraz środki obronyprzeciwlotniczej. Te ostatnie niszczono z wykorzystaniempocisków AGM-88 Harm, którychodpalono około 80 sztuk 24 .Doświadczenia zebrane w konfliktach lat dziewięćdziesiątych,szczególnie te z działań lotnictwaNATO nad Półwyspem Bałkańskim, wska-zały na potrzebę utworzenia zdolności dozwalczania stacji radiolokacyjnych na krótkichdystansach o nazwie „self-protection” (samoobrona),to znaczy niszczenia stacji naprowadzaniarakiet toczących walkę z samolotami prowadzącymiatak powietrzny na krótkim dystansie.Wynikało to ze skutecznego, manewrowego działaniajugosłowiańskiego systemu obrony powietrznej,skutkującego w operacji „Allied Force”zestrzeleniem samolotu typu F-117 przez nienajnowocześniejszy już zestaw rakietowy typuS-125 Peczora.Zebrane doświadczenia poskutkowały dalszymrozwojem pocisków przeciwradiolokacyjnych,które do użytku trafiły w pierwszej dekadzieXXI wieku (tab. 5). Część z nich to głównie efektymodernizacji starszych wersji (np. w Rosji:Ch-31PD, Ch-31MP, Ch-58USzE, Ch-58USzKE –fot. 3), produkcji licencyjnej (np. w Chinach rakietpochodzących z Rosji produkowanych w latachdziewięćdziesiątych: YJ-91/YJ-93 na bazieCh-31P), własnej produkcji (np. w Brazylii:MAR-1) oraz opracowania kolejnej generacji pociskówprzeciwradiolokacyjnych (w USA:przegląd sił <strong>powietrznych</strong> 51