Partnerstwo dla Pokoju 20 lat później

Ukrainy do członkostwa w Sojuszu Północnoatlantyckim mogło się wydawać
niepotrzebną nadgorliwością. Tym bardziej, że godząc się na likwidację swej
broni jądrowej – na mocy porozumienia z Federacją Rosyjską, USA i Wielką
Brytanią – otrzymała ona gwarancje integralności terytorialnej 29 , sama
Rosja zaś „związała” się z Sojuszem w 1997 roku deklaracją polityczną
w postaci Aktu Stanowiącego o Podstawach Stosunków Wzajemnych,
Współpracy i Bezpieczeństwie 30 .
Sytuacja uległa zmianie, gdy prezydentem Rosji został Władimir
Putin (2000 rok), a Al-Kaida dokonała zamachów terrorystycznych w USA
(2001 rok). Putin dał się poznać jako polityk zdecydowanie innego kalibru
niż borykający się z alkoholizmem Jelcyn, jako „przywódca chroniący
rosyjskie interesy oraz dążący do odbudowania w rodakach poczucia
narodowej godności” 31 . Zamachy terrorystyczne w USA natomiast
spowodowały, że sojusznicy z NATO zaczęli szukać partnerów do walki ze
światowym terroryzmem. Za kluczowego partnera w obszarze
postsowieckim członkowie Sojuszu uznali Rosję, a nie Ukrainę 32 . Putin
zaakceptował ten wybór 33 , zyskując wśród światowych przywódców pozycję
równorzędnego im partnera. Skłoniło to Kijów w 2002 roku do szukania
ściślejszych związków z NATO, w celu uzyskania faktycznych gwarancji
bezpieczeństwa 34 .
Na nieszczęście ówczesny wizerunek Ukrainy nie korespondował
z wymogami stawianymi kandydatom do członkostwa w Pakcie
Północnoatlantyckim. Państwo ukraińskie jawiło się wówczas zachodniej
opinii publicznej jako skorumpowane, władze jako łamiące wolność mediów
(vide głośna sprawa zabójstwa Gongadzego, w które mieli być
zaangażowani najwyżsi państwowi urzędnicy), handlujące sprzętem
wojskowym z krajami niedemokratycznymi (konkretnie z Irakiem). Nadto
Sojusz nie chciał zatargów z Rosją. W listopadzie 2002 roku, na szczycie
w Pradze, NATO nie zaoferowało Ukrainie oczekiwanego przez nią Planu
działania na rzecz członkostwa (MAP, czyli Membership Action Plan), lecz
Plan działania (AP), przewidujący pogłębioną współpracę (polegającą m.in.
29 S. Yekelchyk, Ukraina. Narodziny nowoczesnego narodu, Kraków 2009.
30 M. Lasoń, Ewolucja Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej, [w:] E. Cziomer,
Międzynarodowe stosunki polityczne, Kraków 2008.
31 Ibidem.
32 A. Szeptycki, Ukraina wobec Rosji…, op. cit.; Szeptycki podkreśla, że znaczenie Rosji
wzrosło także z uwagi na wzrost cen surowców energetycznych na światowych rynkach.
33 R. Bartlett, Historia Rosji, op. cit.
34 A. Szeptycki, Ukraina wobec Rosji…, op. cit.
59