Partnerstwo dla Pokoju 20 lat później

zachodnich (także zależne od nich niemieckie strefy). Odrzuciły natomiast –
pod naciskiem Związku Sowieckiego – kraje zależne od Moskwy 61 . W latach
obowiązywania Planu (1948-1951) USA przekazały łącznie szesnastu krajom
12,5 mld dolarów 62 . W efekcie w 1952 roku produkcja w krajachbeneficjentach
osiągnęła lub przekroczyła stan sprzed wojny 63 .
Zamiast wniosków…
Pierwszy Sekretarz Generalny NATO, generał Hastings Lionel Ismay,
miał powiedzieć, że Sojusz powstał w trzech celach: to keep the Russians
out, the Americans in, and the Germans down. Innymi słowy: po pierwsze –
chciano powstrzymać Rosjan od wkroczenia na teren krajów tzw. wolnego
(niekomunistycznego) świata, w których nie byli jeszcze obecni, po drugie –
chciano utrzymać obecność Amerykanów w Europie (mieli być militarną
i polityczną gwarancją niezależności od Moskwy państw, które w tę
zależność jeszcze nie popadły), wreszcie – po trzecie – chciano mieć
narzędzie, które zapewni, że Niemcy pozostaną pod kontrolą społeczności
międzynarodowej. Zamysł ten generalnie powiódł się. Wydaje się, że jako
ideę można go odnieść do współczesnej Ukrainy: to kraj niczym powojenne
Niemcy Zachodnie, dopiero budujący demokrację, dotknięty głębokim
kryzysem gospodarczym, nadto zagrożony przez ekspansjonistyczną Rosję,
która chce go zwasalizować. Różnica polega na tym, że Amerykanie i inne
potęgi zachodniego świata nie są in, lecz out – poza Ukrainą. Nie stanowią
więc gwarancji, jak w czasach po II wojnie światowej wobec Niemiec
Zachodnich, że Rosjanie „nie postąpią dalej” niż są obecni dzisiaj.
Że ewentualna pomoc materialna, finansowa, militarna oferowana
Kijowowi będzie mogła do adresata dotrzeć i zostanie właściwie przezeń
wykorzystana. Że rozwój gospodarczy Ukrainy i jej demokratyzacja będą
mogły postępować bez większych przeszkód i że kraj ten w końcu spełni
kryteria wymagane od kandydatów do członkostwa w NATO.
Pytanie brzmi zatem: jak zapewnić Ukrainie takie warunki? Co może
pozwolić temu państwu (w kształcie, jaki jeszcze zachowało) to keep
Russians out, and Ukrainians up? - by sparafrazować przytoczone
powiedzenie. Czy na terenie Ukrainy muszą zainstalować się obce wojska,
czy też dla ustabilizowania jej sytuacji wystarczą środki pozamilitarne? Jeśli
61 Ibidem.
62 N. Davies, Europa: rozprawa historyka z historią, Kraków 1999.
63 A. Garlicki, Pieniądze za kurtyną, „Polityka” 2002, nr 22.
69