Partnerstwo dla Pokoju 20 lat później

uregulowań prawnych, nie zmieniało to faktu stacjonowania na terytorium
suwerennej Ukrainy obcych wojsk.
Relacje Ukrainy i Rosji po roku 1991 były złożone i w dużej mierze
zależne nie tylko od racji stanu Ukrainy, ale także od tego kto pełnił funkcje
kierownicze w Państwie. Na przestrzeni lat 1998-2004 Rosja była
zaniepokojona prozachodnimi działaniami Kijowa. Pomimo podpisania
w 1997 roku „Traktatu o przyjaźni i współpracy” i w 1998 roku
porozumienia ekonomicznego, między innymi z powodu załamania
gospodarczego w Rosji i problemów gazowych sytuacja była napięta.
Jednakże w 2004 roku doszło do jej poprawy. Podpisany został układ
graniczny i rozwiązano kwestie sporne dotyczące Morza Azowskiego.
Do dnia dzisiejszego nie został jednak rozwiązany problem demarkacji
wspólnej granicy, co skutecznie blokuje Moskwa. W czasie wyborów
prezydenckich w 2004 roku Leonid Kuczma i Moskwa jawnie popierali
prorosyjskiego kandydata Wiktora Janukowycza. Pomarańczowa rewolucja
zmieniła tę sytuację i prezydentem Ukrainy został Wiktor Juszczenko.
Ukraina rozpoczęła politykę prozachodnią i w dużej mierze niezależną od
Kremla 85 .
Kryzysy gazowe
W obliczu zmiany sytuacji wewnętrznej i spowodowanych nią zmian
w polityce Kijowa wobec Rosji i Sojuszu, Moskwa sięgnęła po broń
ekonomiczną, której najskuteczniejszym elementem w stosunkach
gospodarczych z Ukrainą były dostawy gazu. Pierwszy kryzys gazowy miał
miejsce w roku 2006, a więc krótko po zmianie władzy w Kijowie 86 .
Równocześnie Rosja nie ukrywała swoich obaw o dążenia Ukrainy do
członkostwa w NATO, czego gorącym orędownikiem był w 2008 roku
prezydent USA George W. Bush. Machina polityczno-propagandowa Kremla
ruszyła i szczyt NATO w 2008 roku w Bukareszcie nie wystosował
zaproszenia dla Ukrainy. Był to błąd, gdyż decyzja ta utwierdziła Kreml
w przekonaniu o skuteczności jego polityki zastraszania. 1 stycznia 2009
roku wybuchł kolejny, bardziej brzemienny w skutki kryzys gazowy.
Mediować musiała Unia Europejska i choć został on zażegnany, to Rosja do
85 Szerzej: Ł. Kulesa, Stosunki NATO…, op. cit.
86 A. Eberhardt, Konsekwencje ukraińsko-rosyjskiego konfliktu gazowego, „Biuletyn PISM”
nr 3, 10.01.2006.
96