Partnerstwo dla Pokoju 20 lat później

Kryzys rosyjsko-ukraiński 2014: przyczyny, charakter,
konsekwencje
Valeriy Kravchenko
Doniecki Uniwersytet Narodowy
Stosunki między Rosją a Ukrainą, chociaż z nazwy zawsze były
strategiczne, nigdy nie układały się gładko. Przyczyn tego było wiele,
zarówno w historii współczesnego rozwoju politycznego oraz społecznego
obu państw, jak i w bardziej przyziemnych kwestiach – gospodarki oraz
sektora finansowego. Rosja, z pozycji „starszego brata”, zawsze starała się
doglądać „młodszej siostry” Ukrainy i kierować ją na właściwą drogę.
Pomimo powolnej oraz długiej europeizacji w ostatnim czasie, Rosja była
pewna, że ma wystarczająco narzędzi aby powstrzymać Ukrainę przed
ostatecznym opuszczeniem rosyjskiej strefy geostrategicznych wpływów.
Dynamika stosunków dobrosąsiedzkich stopniowo malała, wprost
proporcjonalnie do zmniejszania się wzajemnej zależności pomiędzy oboma
państwami, począwszy od upadku Związku Radzieckiego do chwili obecnej.
Poważnych kryzysów przez długi czas Ukrainie oraz Rosji udało się jednak
uniknąć. Do istotnych napięć zaliczyć można konflikt na wyspie Tuzła,
w Cieśninie Kerczeńskiej, w 2003 roku, a także tzw. „wojny gazowe”, które
permanentnie trwają od 2005 roku. Jednak rok 2014 zmienił stan rzeczy.
Przyczyny dzisiejszej wojny między Rosją a Ukrainą są wielopłaszczyznowe
oraz niejednorodne. W artykule rozważę i scharakteryzuję najważniejsze
z nich.
Rola Ukrainy w polityce Rosji
Stosunków między Rosją a Ukrainą nie można postrzegać z punktu
widzenia równości aktorów oraz podstawowych kanonów prawa
międzynarodowego, dlatego że nowoczesna Rosja nie przestrzega tych
kanonów. Dzisiejsza Rosja umocniła się ekonomicznie w ostatnich latach
dzięki sprzedaży bogactw naturalnych i w stosunkach z sąsiadującymi z nią
krajami byłego Związku Radzieckiego oraz bloku socjalistycznego stawia
siebie w znacznie wyższej pozycji. Dotyczy to zarówno dwustronnej
płaszczyzny współpracy, jak i funkcjonowania w ramach międzynarodowych
instytucji regionalnych, w których obecna jest Federacja Rosyjska – WNP,
OUBZ, Unia Celna, potencjalnie Unia Euroazjatycka. Rosja, wykorzystując
81