Jaitsi hemen liburu osoa - Lezoko Unibertsitateko Udala

Lezo: ondarea eta hiri garapena
1891n, Ignacio Azurmendi maisu harginak baimena eskatu zuen Jaizkibel mendiaren
hegoaldeko hegalean zegoen Guillermo Minerren harrobia ustiatzeko.
Harria atera nahi zuen Kaputxinotan zegoen lantegirako 45 . 1897an, meatzaritzako
konpainiak edateko ura eskatu zuen Altzate basetxerako 46 .
Halaber, 1901ean, Sociedad española de Piedra Vidrio y Construcciones
Garchey lantegiak baimena eskatu zuen Pasaia-Lezo errepidetik hurbil, “los molinos”
izeneko parajean zegoen harrobi bat ustiatzeko 47 .
Lezok meatzeei buruzko legediaren aldaketaren eragina jasan zuen XIX. mendearen
azken laurdenean, eta, Gipuzkoako gainerako herriak bezalaxe, jarduera
horri emandako bultzada handiaren lekuko izan zen. Jarduera horren emaitzak
ez ziren nabarmentzeko modukoak izan, baina XIX. mendearen bukaeran, 1897.
eta 1900. urteen artean hain zuzen, meatze hauek erregistratu ziren: Sarasola
meatzea (1530. zk.), Darieta eta Gabiria inguruan; Guadalupe (2387. zk.) burdin
meatzea, Jaizkibelen; eta “Iparragirre” meatzea (2406. zk.).
XX. mendearen hasierako Matrikula Industrialek Lezoko industrializazioaren
erritmoa islatzen dute, eta hutsune handiak egon arren, unibertsitateko lehen
hamarkada industrialekiko hurbilketa bat egiteko aukera ematen dute.
1901ean, Pedro Pérez y Otegui enpresak bi establezimendu zituen –batean
hiru ehundegi zeuden, eta bestean sei–, eta, horrez gain, Joaquín Jiménez y
Freixenet zeramika lantegia aipatzen da; erretoki txiki bat zuen azkeneko
horrek 48 . Hurrengo urtean, Eladio Arretxeren teileria mekanikoa jarri zen Kale
Nagusian 49 .
1903an lehen aldiz aipatzen da Sociedad Tártrica DAC azido tartrikoko lantegia
50 . Hiru urte lehenago kokatu zen Lezon, Leandro Urangak Errenteria-
Pasaia errepide probintzialaren ezkerraldean zeuden lursail batzuetan eraikitzeko
baimena lortu ondoren 51 . Enpresa horrek azido tartrikoa edo tartarikoa
egiten zuen, muztiotik abiatuta. Garai hartan, produktu horrek hainbat industriaerabilera
zituen, tindategietan, freskagarrien elaborazioan... Enpresa horrek,
1904an, Fábrica de alcohol de granos y melaza Sres. Levin, Agudo, Junyent
izena hartu zuen. Lantegi horri erantsi zitzaizkion La Ideal Fábrica de calzados
y zapatillas, Sáez Mendizabal y Compañía eta Sucesores de Joaquín Mendia y
Compañía fabrikak. Azken hauek Irungoak ziren, eta kupelak egin ez ezik, mota
guztietako foudre bagoiak konpontzen zituzten. Horrez gain, bazterbide bat
62
45 AGG-GAO, JD IT 4053,b Exp 7421
46 LUA:D-7-1-1
47 AGG-GAO, JDS 4053, b. Exp. 7438.
48 AGG-GAO, JD IT 2962,2
49 AGG-GAO, JD IT 2948
50 AGG-GAO, JD IT 2949,2
51 AGG-GAO, JD IT 4053, b. Exp. 7435